Metalleri neredeyse hepimiz biliyoruz. Isıyı ve elektriği iletirler fakat bir de metallerin tam karşıtı olan Ametaller bulunuyor. Ametaller, metallere nazaran hayli farklı özelliklere sahiptirler ve neredeyse hiçbir ortak istikametleri bulunmamaktadır. Ametaller, hayli hassas ve farklı özelliklere sahip elementler olmakla birlikte, özellikleri içerisindeki karbon atomuna nazaran değişkenlik göstermektedir.
Ametaller, hiç iddia etmediğimiz alanlarda da kullanılmaktadır. Bilhassa paklık alanında, kullandığımız birden fazla paklık materyalinin içerisinde ametaller bulunuyor. Lavabo temizleyici deterjanlar kullanıyorsanız, gün içinde ametaller size hayli yardımcı oluyor diyebiliriz. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan, ametallar nelerdir, nasıl yapıdadır, nerelerde kullanılır gibi soruları yanıtlayalım.
İçindekiler
İlk olarak, Ametaller nedir?
Ametaller, metal ve yarı metallere nazaran epeyce farklı bir yapıya sahiptirler. Ametalleri özetleyecek olursak, en açık ve net bir halde “herhangi bir metal özelliği barındırmayan elementler” diyebiliriz. Zira metal üzere ısı ve elektriği geçirmiyor, rastgele bir akım misyonunu yerine getirmiyorlar. Ametaller, her ne kadar metallerin tam zıddı olsa bile hayli geniş bir kullanım alanına sahiptirler. Periyodik tabloya baktığımızda, toplamda 118 elementten sadece 11 tanesi ametal bir yapıya sahiptir. Ametaller, periyodik tabloda hayli az bir yer kaplarlar. Lakin tabiata baktığımızda, sayıları az olmasına karşın epeyce büyük bir oranda bulunabilirler.
Örneğin, dünyamızdaki canlıların yaşamsal faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için ametallere gereksinimi bulunuyor. Zira su ve havamızın epeyce büyük bir kısmı ametaller tarafından karşılanıyor.
Ametallerin özellikleri nelerdir?
- Ametaller ziyadesiyle kırılgan bir yapıya sahiptirler.
- Ametaller mat bir yapıya sahiptirler.
- Bulundukları oda şartlarına nazaran fizikî değişiklikler yapabilirler
- Elektrik akımını hiç iletmez, epey az düzeyde ise ısı iletimi sağlar.
- ve – yüklü iyonlar meydana getirebilirler.
- Son katmanlarına baktığımızda, kesinlikle H (1), 4, 5, 6, 7 elektron bulundururlar.
- Doğada atomik ve bununla birlikte moleküler bir biçimde görünürler.
- Erime ve kaynama noktaları, metal elementlere nazaran daha düşüktür.
- Metallerle yahut öteki ametallerle çarçabuk bileşik oluşturabilirler
Ametaller nasıl bir yapıdadır?
- Azot, oksijen, hidrojen ise gaz halinde bulunabilir
- Brom elementi ise sıvı halde bulunabilir
- İyot, karbon ve kükürt elementleri ise katı halde bulunabilirler.
Ametaller, bulundukları ortamın sıcaklığına nazaran değişkenlik gösterebilirler. Mesela azot, klor, hidrojen ve oksijen elementleri oda sıcaklığında gaz halinde bulunurlar. Brom ise sıvı bir ametal olarak bilinir. Fosfor, kükürt üzere elementeler ise oda sıcaklığında katı haldedirler. Kısaca özetlemek gerekirse, ametaller bulundukları odanın sıcaklığına nazaran değişkenlik gösterebilirler.
Ametaller nerelerde kullanılır?
- Endüstriyel ürünlerde
- Neon aydınlatmalarda
- Deterjanlarda
- Yüzme havuzlarının temizlenmesinde
- Hidroklorik Asit yapımında
- Dezenfektan üretiminde
- İçme sularının temizlenmesinde
- Yabani otları temizleme işlemlerinde
- Tuz ruhu yapımında
Genel olarak baktığımızda, ametaller paklık alanında oldukça yaygın bir halde kullanılıyor diyebiliriz. Bununla birlikte, neon aydınlatmalarda da ametallere yer veriliyor. Yani, aslında ne olduğunu pek bilmeseniz bile ametaller günlük hayatınızda epey kullanışlı bir hale geliyor. Örneğin, pandemi devrinde en çok muhtaçlık duyduğumuz dezenfektanların içeriğinde bile ametaller bulunuyordu. Bununla birlikte, epey geniş bir alan olan endüstriyel eserlerde de tekrar ametallere yer verildiğini görüyoruz. Şayet sıklıkla yüzme havuzlarını kullanıyor, yüzmekten büyük keyif alıyorsanız tekrar ametaller işinize yarıyor. Zira havuzların temizlenmesinde genel olarak klor hususu kullanılıyor. Klor hususunun ise, periyodik tabloya baktığımızda ametal yapıda olduğunu görüyoruz. Bununla birlikte, sırf yüzmekle kalmayıp içme sularımızın temizlenme basamaklarında da yeniden ametallere büyük bir yer veriliyor.
Ametaller parlak olur mu?
Bu soru aslında epey fazla merak ediliyor diyebiliriz. Ametallerin parlak olduğuna dair kimi bilgiler bulunuyor. Fakat ne yazık ki ametaller parlak bir yapıya sahip değildirler. Onları parlak bir yapıya getirmek ne yazık ki mümkün değildir. Aslında bu da onları metallerden ayıran bir öteki özellik diyebiliriz. Zira metaller, parlaktırlar. Bununla birlikte ışığı çarçabuk yansıtabilirler. Genel bir özetleme yapacak olursak, metaller ışık ve ısıyı çarçabuk yansıtabildikleri için parlak bir yapıdadırlar ve ametaller ise, ısıyı ve ışığı yansıtamadıkları için mat bir yapıdadırlar.
Ametaller yalıtkan mı?
Evet, ametaller ziyadesiyle yalıtkan bir yapıdadır. Isıyı ve elektriği iletmezler. Sırf hayli az ölçüde grafit iletebilirler. Onun haricinde rastgele bir halde iletim yapmazlar. Ametaller, yapıları hasebiyle ışığı direkt olarak kırarlar ya da geçirirler. Tüm ametalleri incelediğimizde, tabiatta renkli yahut renksiz bir biçimde bulunabildiklerini görebiliyoruz. Öteki tüm özelliklerinde olduğu üzere, bu özellikleri de onları metallerden başka tutuyor. Zira metaller, ısıyı ve elektriği çarçabuk iletebilirler. Metaller iletken, ametaller ise tamamiyle yalıtkan bir yapıdadır.
Ametaller hangi kümede bulunur?
Gelelim periyodik tabloda ametallerin pozisyonuna. Peridoyik tabloda 8 adet A ve 8 adet B kümesi bulunmaktadır. Bunlardan kimileri ametal, kimileri ise metal yapıya sahiptirler. Periyodik tabloda 1A, 2A ve 3A kümeleri metalleri kapsamaktadır. Elbette, hidrojen bunların içerisine dahil değil. Ametallere baktığımızda ise 4A, 5A, 6A ve 7A gruplarında görmek mümkün. Periyodik tabloda metalleri ve ametalleri üstteki kümeleri işaretleyerek çarçabuk ayırabilirsiniz.
Ametal elementler nelerdir?
- İyot (F)
- Klor (Cl)
- Azot (N)
- Argon (Ar)
- Helyum (He)
- Oksijen (O)
- Brom (Br)
- Karbon (C)
- Kükürt (S)
- Fosfor (P)
- Selenyum (Se)
- Flor (F)
Periyodik tabloda toplamda 13 element, ametal bir yapıya sahiptirler. Şayet kümelere ayırarak ametalleri bulamıyorsanız, bu elementleri takip ederek çarçabuk ametalleri ayırabilirsiniz. Periyodik tabloda elementleri ayırırken, gerçek bir sıralama takip ettiğinizden emin olmayı unutmayın. Aksi takdirde yanlışlı sonuçları ortaya çıkarabilirsiniz.
Sizler için ametaller nedir, nasıl yapıdadır, nelerdir ve nerelerde kullanılır gibi merak edilen soruları yanıtladık. Ametalleri günlük hayatımızda pek çok alanda kullanıyoruz. Bilhassa sık paklık yapan birisiyseniz, ametaller ile her gün çalışıyor olabilirsiniz. Ametaller, her ne kadar az üzere görünseler bile periyodik tablomuzda epey yer kaplamaktadırlar. Sizler ametaller hakkında ne düşünüyorsunuz? Bizlerle paylaşmayı unutmayın.