Güncel teknolojinin yardımıyla dijital sanattan ilerleyen ve klâsik yolları tercih ederek kâğıt ve kalemle bağını koparmayan sanatkarları vakit zaman sizlerle buluşturuyoruz. Bunun yanında birbirinden farklı yerlerde görebileceğiniz, epey popüler eserlerin ayrıntılarını ve gerilerindeki kıssaları de sizlere anlatıyoruz.
Daha evvel tişörtlerden duvar kağıtlarına kadar her yerde görebileceğiniz Kanagawa Dalgası yapıtını ayrıntılarıyla ve tarihiyle birlikte anlatmıştık. Şimdiyse biraz daha batı tarafına gidiyor ve Amerika’dan bir yapıtı, Christina’nın Dünyası’nı (Christina’s World) inceliyoruz.
Nasıl ortaya çıktı bu eser?
Söz konusu tablo, Amerikalı sanatçı Andrew Wyeth tarafından 1948 yılında ortaya çıktı. Sanatkarın, kelam konusu yapıtı Amerika’nın Maine eyaletinde bulunan Cushing kasabasında yaptığı biliniyor. Aslında kendisi, yapıtın ilham verici noktalarını da bu bölgede yakaladı.
Tabloda gördüğünüz meskenler ve yerde duran bayan kurmaca bir sahneyle oluşturulmadı. Burası nitekim de var olan bir yer. Ek olarak odak noktasında duran bayan da Wyeth’in tanıdığı biri. Dahası, yapıta ilham olan kişi de ta kendisi.
Cushing’e gittiği sırada Wyeth’in eşi, onu çocukluk arkadaşı Anna Christina Olson ile tanıştırdı:
- Christina ve Andrew
Kardeşi Alvaro Olson ile çiftlik konutunda yaşayan Christina, Wyeth ailesiyle hayli yakındı. O denli ki Wyeth’in sanatı üzerinde çalıştığı vakitlerde, onların evinde bir odayı kullandığı bile düşünülüyor. Ne olursa olsun, Olson kardeşler ve Wyeth ailesinin ortasında sıcak bir bağ olduğu kesin.
Peki ne oldu da iş bu tablonun ortaya çıkmasına vardı?
- Alvaro (Christina’nın erkek kardeşi) ve Andrew
Christina’nın Dünyası tablosuna birinci baktığınızda arka planı hakkında nasıl bir çıkarım yaptınız? Şahsen ben konutuna gidemeyen genç bir kız canlandırdım gözümde. Ama benim başımda bu kızın meskene gitmesini engelleyen şey meskenin uzaklığı ya da kızın yorgunluğu değildi. Daha çok o periyotlarda kırsal kesimde güzel karşılanmayacak olan lakin kendi dünyasında ona olağan görünen bir şey yaptığını ve bu sebeple konutta istenmediğini düşünmüştüm.
Ama işler hiç de o denli değilmiş:
Tabloda, Christina’nın vücuduna baktığımızda belinin alt kısmından itibaren cansız bir manzara bizleri karşılıyor. Belinden itibaren üstte kalan kısım ise zayıf olmasına karşın epeyce etkin görünüyor. Bu da alt taraftaki cansızlığı daha çok göze batırıyor desek yanlış olmaz.
Başta Christina’nın çocuk felci geçirdiği ve bu sebeple de belinden itibaren alt kısmı kullanamadığı düşünülüyordu. Lakin daha sonra bunun charcot-marie-tooth ismiyle bilinen ve sonları etkileyerek kasları zayıf kılan diğer bir hastalıktan kaynaklandığı fikri ortaya atıldı. İki durum da yaşlılıkla daha da kötüleşiyor.
Tekerlekli sandalye kullanmak istemeyen Christina, konutunun etrafında bu hâlde dolaşıyordu:
Bazı kanılara nazaran de Wyeth, bir gün camdan bakıp Christina’yı bahçede bu biçimde ilerlerken görüp bu tabloyu yapmaya başlamıştı. Sonuç olarak tablodaki Christina’nın durumunun epeyce üzücü olduğunu söyleyebiliyoruz.
Fakat bu durum Christina için bu türlü değildi:
Wyeth, tablosunda Christina’nın hâline acımıyordu. Bilakis, etraftaki herkesin ‘umutsuz’ olarak nitelendirdiği mukadderata cesurca tutunmasını takdir ediyordu. Ama bunun, yapıtın depresif havasını kapatmadığı da ortada.
Diğer ayrıntılara da göz atalım:
Arkada çiftlik konutunu ve öbür yapıları görüyoruz. Ama ortamda rastgele bir ağaç yahut yerdeki çimlerden diğer bitki görünmüyor. Yalnızca üst taraftaki meskenlerin birinde, uzakta da olsa az sayıda kuş dikkat çekiyor. Yan taraftan meskene gerçek giden motorlu araç izleri de boşuna koyulmamış. Onlar da Christina’nın içinde bulunduğu sıkıntı durumu daha da gözümüze sokuyor.
Bunun dışında çimlerin ayrıntılı işlenişi, Christina’nın saçında yer alan ayrıntılar ve uzaktaki konutların bile epeyce ayrıntılı olması bu tablonun gerçekliğine büyük katkı sağlayan etkenlerden.
Eser hakkında öteki farklı bilgiler:
- Tabloya baktığımızda genç bir kız görüyoruz ancak Christina, bu tablo ortaya çıktığında 55 yaşındaydı. Ayrıyeten o denli bir poz, yaşlı birini rahatsız edeceğinden Wyeth’in eşi Betsy James modellik yapmıştı. Yalnızca eller, kollar ve elbise Christina’nın.
- Wyeth’in babası Newell Wyeth de epey tanınan bir sanatçıydı. Sanat topluluğunda dönen niyetlere nazaran Wyeth’i depresif renk tonları kullanımına iten şey, babasının mevti oldu.
- Wyeth, 2009 yılında hayata gözlerini yumdu.
- Christina, Wyeth’in farklı eserlerine de ilham kaynağı oldu.
Tablo hakkında eklemek istediğiniz şeyler varsa yorum kısmında paylaşabilirsiniz. Çünkü üzerine yapılan tartışmalar durmak bilmiyor.
Kaynaklar: MoMA, Farnsworth Arka Museum, Jason Drake, Arka in Context, Ulusal Sıhhat Sistemi