İngiltere tahtında bir kraliçe görmeye alışık olsak da aslında 16. yüzyıla kadar bu türlü bir durum kelam konusu değildi. Tüm monarşiler üzere İngiltere tahtına da erkekler geçiyordu, ta ki I. Mary’ye kadar. I. Mary, İngiltere tahtına çıkan birinci bayandır. Bu kadar kıymetli bir olay tarihte bu formda anılmalıydı lakin kendisi saltanat sürecinde o kadar kanlı olaylara imza attı ki bugüne kalan ismi Kanlı Mary oldu.
İngiltere Kraliçesi I. Mary’nin Kanlı Mary olarak anılmasının nedeni, yüzlerce kişinin kazığa bağlanarak canlı canlı yakılması buyruğunu vermesidir. Üstelik bu türlü bir ceza verilmesinin tek nedeni bu insanların Protestan olmasıdır. Neyse ki Mary’nin salatanatı yalnızca beş yıl sürmüştür ve böylelikle tahminen binlerce insan vefattan kurtulmuştur. Hırslarla dolu bir bayan olan Kanlı Mary kimdir, tüm bunları neden yaptı gelin tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.
Bir türlü gelmeyen erkek evlat: Kanlı Mary kimdir?
Kral VIII. Henry ile Aragonlu Catherine’in beş kız çocuğunun beşincisi olan Mary, 1516 yılında dünyaya geldi. Mary dışındaki tüm kardeşleri bebeklik devrindeyken ölmüştü. Çocukluğunda Latince eğitimi alan Mary, tıpkı vakitte babası üzere usta bir müzisyendi.
Mary, o periyodun geleneklerine nazaran 6 yaşındayken İspanya Hükümdarı ve Kutsal Roma İmparatoru V. Charles ile nişanlandı lakin nişan üç yıl sonra atıldı. Bu durum Henry’nin canını sıktı zira kendisinden sonra tahta geçmesi için bir varise gereksinimi vardı. Karısından boşanmak için devrin papası Papa VII. Clement’e başvurmuş fakat reddedilmişti.
Mary sürgüne gönderiliyor:
Kral VIII. Henry, boşanma isteği reddedilince İngiliz Kilisesi’nin tek karar vericisinin İngiltere Hükümdarı olduğunu söyleyerek papalık kararlarının onu bağlamayacağını söyledi. Aragonlu Catherine’inden boşandı ve Anne Boleyn ile evlendi. Anne’den daha sonra I. Elizabeth ismiyle tahta geçecek bir kızı oldu.
Artık kral ile evli olmadığı için Aragonlu Catherine ve kızı Mary, Cambridgeshire’da bir kaleye gönderildi. Catherine, 1536 yılında hayatını kaybetti. Henry daha sonra üç sefer daha evlendi ve en sonunda Edward isimli bir oğlu oldu. Kral VIII. Henry, 1547 yılında hayatını kaybettikten sonra oğlu, şimdi çocuk yaşta VI. Edward ismiyle tahta çıktı.
VI. Edward üzerinde Protestanların büyük baskısı var:
Bu noktadan sonra yaşananları ve Mary’nin kanlı lakabını nasıl aldığını anlamak için biraz geçmişe gitmek gerekiyor. Kral VIII. Henry tahta geçtikten sonra 1534 yılında İngiltere, Katoliklerin merkezi olan Roma Kilisesi’nden ayrıldı ve İngiliz Kilisesi kuruldu. Lordların da tesiriyle Protestanlık mezhebine büyük haklar verildi. Lakin yapılan bu ıslahat hareketlerinden Katolikler hiç de şad değildi.
Kral VIII. Henry’nin vefatının akabinde VI. Edward tahta geçince, başta Somerset ve Northumberland lordları olmak üzere Protestan mezhebinin önde gelen isimleri kazandıkları hakları kaybetme tasasına girdikleri için aslında daha bir çocuk olan VI. Edward üzerinde büyük bir baskı kurmaya başladılar.
Lordların yaptıkları bir atılım ise Mary için bardağı taşıran son damla oldu. Lordlar taht sırasını değiştirerek VI. Edward’dan sonra yerine yeğeni jane Gray’in gelmesi için bir dizi düzenleme yaptılar. 1553 yılında VI. Edward ölünce sahiden de yerine Jane’nin geçmesine karar verildi. Lakin Mary, ülkenin başka lordlarını ardına alarak büyük bir ordu topladı ve üvey kardeşi Elizabeth ile birlikte saraya yürüdü
Mary, I. Mary ismiyle tahta çıkıyor ve İngiltere’nin birinci kraliçesi oluyor:
Mary, I. Mary ismi ile 1553 yılında tahta çıktı ve İngiltere’nin birinci kraliçesi oldu. Kışı atlatmış lakin yediği ayazı unutmamış olan I. Mary, Jane Gray’i tahta çıkarmak isteyen tüm Northumberland lordlarını idam ettirdi. Kurduğu müşavere meclisinde hem Katolikler hem de Protestanlar vardı fakat vakit için Protestan sayısı yavaş yavaş azaldı.
1554 yılında I. Mary’nin İspanya Prensi Philip ile evleneceğini açıklaması Protestanlarda büyük kaygı yarattı çünkü bu evlilik, Katolikliği güçlendirecekti. Tüm itirazlara karşın I. Mary ile İspanya Prensi Philip evlendi. Mary iki defa gebe kaldı lakin doğurmadı. Söylenenlere nazaran ikili ortasındaki bu evlilik sadece bir formaliteden ibaretti.
I. Mary, kanlı lakabını alacağı kararlara imza atmaya başlıyor:
Mary, babasının Katolik haklarını kısıtlayan kararlarını asla beğenmemişti. Protestan lordlarının yaptıkları ise bu işe yeterlice tuz biber ekmişti. 1555 yılında İngiltere’de bir dizi sapkınlık yasası çıkarıldı. Bu maddelere nazaran Protestanlar, bir numaralı sapkınlardı.
Protestanlar arka arda tutuklanmaya başladı. Canterbury başpiskoposu Thomas Cranmer başta olmak üzere 300’e yakın Protestan, sapkın oldukları gerekçesiyle kazıklara bağlanarak canlı diri yakıldı. Bir o kadar insanın da hapishanelerde öldüğü iddia ediliyor. Bu devirde bine yakın Protestan kaçarak Almanya ve Cenevre’ye sığınmıştır.
Artık Kanlı Mary olarak anılmaya başlayan kraliçe bu devirde para ıslahatı teşebbüslerinde bulundu, Katolik ülkelerle yapılan ticareti geliştirdi, Fransa ile kısa süren bir savaş bile başlattı. 1558 yılında öldükten sonra yerine üvey kardeşi Elizabeth tahta geçti. I. Elizabeth çok daha sevilen bir kraliçe oldu.
Mary tüm bunları neden yaptı?
Tarihçilere nazaran Mary’nin tüm bu kanlı olaylara imza atmasının asıl nedeni babasına karşı duyduğu nefretti. Yalnızca erkek çocuğu olsun diye onu ve annesini saraydan uzaklaştıran babasının saltanatını güçlendirmek için Katolik aykırısı kararlar alarak Protestanlığı güçlendirmesi, onun yıktığı bir baba figürüydü.
Tüm bunların başka bir nedeni ise Protestanların siyasetteki rolüydü. Ülkenin pek çok değerli lordu Protestan olduğu için bu mezhebe verilen haklar sayesinde siyasi bir güç elde ediyorlardı. Kraliçenin karar sistemini bile etkileyen bu gücü ortadan kaldırmanın ona nazaran tek yolu, Protestanlara verilen hakları ve hatta şahsen ortadan kaldırmaktı.
Bazı tarihçiler ise I. Mary’nin bir bayan olduğu için bunları yaptığını söylüyorlar. Periyodun kaidelerini göz önüne aldığımız vakit tahta oturan bir bayan ne kadar yetenekli olursa olsun ciddiye alınmayacaktı. Bu nedenle Mary, dosta düşmana gücünü göstermek ve onları korkutmak emeliyle çok daha radikal ve kanlı kararlar almıştır.
İngiltere’nin birinci kraliçesi olan ve yüzlerce kişiyi canlı canlı yaktırarak bu ismi alan Kanlı Mary kimdir sorusunu yanıtladık ve bu sıra dışı tarihi figür ile ilgili bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Husus hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.