Edebiyat, insanın kendini anlatabilmek için yöneldiği en eski ve en etkileyici yollardan biri. Rastgele bir hudut olmadan, hayallere sığdırabildiğimiz her şeyi anlatmaya ya da okuyucu gözünden “anlamaya” imkan tanıyan edebiyatın en ilgi cazip başlıklarından biri, doğal ki insanın kendisidir.
Türümüzü genelde zeki ve gelişmiş olarak tanımlarız ve evet; hem zeki hem de gelişmiş bir canlı türüyüz. Ancak insanlık olarak ne kadar gelişirsek gelişelim, yok edemediğimiz vahşi ve ilkel bir yanımız var. Bu yabanî ve ilkel tarafımız, toplumsal bir varlık olan insan için büyük bir sorun, zira beraberinde şiddeti, denetimsiz gücü ve içgüdüsel rekabeti getiriyor. Öznesi insan olan edebiyat, doğal olarak insanın bu özelliklerinin korkusuzca anlatıldığı pek çok öyküye sahip. Biz de bu listemizde sizinle insanın kendisiyle ve toplumla uğraşını anlatan, kesinlikle okumanız gereken 10 kitap paylaşacağız.
Mutlaka okumanız gereken, insanı anlatan olağanüstü kitaplar
Kırmızı Pazartesi – Gabriel García Márquez
İnsan psikolojisini ve insanın toplum içindeki yerini en başarılı formda anlatan müellifler listesinde, birinci sıralara oynabilecek Márquez’in en başarılı eserlerinden Kırmızı Pazartesi; ismini Kolera Günlerinde Aşk ya da Yüzyıllık Yalnızlık kadar duyuramasa da insanı, insanın yarattığı toplumun karanlık yüzünü en güzel anlatan kıssalardan biri.
En çok kullanılan tabiriyle “herkesin işleneceğini bildiği” bir cinayeti anlatan kitap; yaklaşan cinayet üzerinden koskoca bir kasabada bulunan onlarca insanın mevte, suça, “namus” üzere toplumsal kavramlara bakışını aktarırken, bir yandan da insanların nasıl tutarsız, taraflı ve yalancı olabileceği gerçeğine ışık tutuyor. Epey kısa ve etkileyici olan Kırmızı Pazartesi, beşere ve toplumun insan üzerinde kurduğu müthiş baskıya dair enfes bir eser.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Fareler ve Beşerler – John Steinbeck
Fareler ve Beşerler, insanın naif ve birebir vakitte suça meyilli yanını en “yumuşak” formda anlatan yapıtlardan biri. Bir yandan yeterli yürekli ve temiz olan insanı anlatırken, bir yandan da insanın içindeki güç isteğine ve berbatlığa gönderme yapan kitap, edebiyat tarihinin klasiklleri ortasında yer alıyor. Beklenmedik sonuyla da büyük bir tokat üzere yüzümüze çarpıyor.
Çiftlikten çiftliğe gezerek iş arayan iki tarım emekçisi dostun, içlerinden birinin “farkında olmadan işlediği suçlar” sonrası yaşadıklarını anlatan kitap, herkesin kesinlikle okuması gereken klasikler listesinde birinci sıralarda yer alıyor.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Dorian Gray’in Portresi – Oscar Wilde
Oscar Wilde’a, yazıldığı tarihte makus bir ün getiren ve ahlaki bedelleri yok saydığı gerekçesiyle yerden yere vurulan Dorian Gray’in Portresi, gelen reaksiyonlardan sonra Wilde’ın da müsaadesiyle “sadeleştirilerek” tekrar yayınlandı. Sansürlü haliyle bile epey etkileyici ve çarpıcı olmayı başaran bir kitap.
Güzelliğe ve gençliğe takıntılı bir adam olan Dorian’ın, bu iki pahası kaybetmemek ismine gün geçtikçe öbür tüm insani değerlerdenn nasıl uzaklaştığını anlatan Dorian Gray’in Portresi, birebir vakitte Oscar Wilde’ın yayınlanan tek romanı olma özelliği taşıyor.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sonbahar Ülkesi – Ray Bradbury
Her ne kadar başlığımızda yer verdiğimiz “roman” kavramını karşılamasa da, Fahrenheit 451 ve Mars Yıllıkları üzere klasikleşmiş yapıtların başarılı müellifi Ray Bradbury’nin hikayelerinden oluşan bir derleme olan Sonbahar Ülkesi, insan için kendine dair en büyük gizemlerden biri olan ölümü türlü hallerde anlatan başarılı bir eserler bütünü.
Fantastik ve Bilim-kurgu çeşidinin en başarılı muharrirlerinden olan Ray Bradbury, Sonbahar Ülkesi‘nde yer alan hikayelerinde de çokça fantastik ögelere yer veriyor fakat bunu o kadar başarılı biçimde yapıyor ki hikayelerdeki gerçekliği sorgulamak mümkün olmuyor. Hikayelerin odağında yer alan mevt kavramının değişkenliği ise insanın bu kavram karşısındaki çaresizliğini gözler önüne seriyor. Şayet bu günlerde bir başucu kitabı arıyorsanız, kışa yakışacak karanlık hikayeler sizi mutlu edecekse, Sonbahar Ülkesi‘ni kesinlikle okuma listenize eklemelisiniz.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Otomatik Portakal – Anthony Burgess
İnsanlık için yazılmış en karanlık distopyalardan biri olan Otomatik Portakal, birebir vakitte en farklı olanı. Kurulan distopya insanları yok eden robotlardan, uzaydan gelen ataklardan ya da bir çeşit kıyamet senaryosundan ibaret değil; direkt insanın içindeki şiddetin ortaya çıkmasına dayalı bir distopya.
Temelde tüm distopyaların tabanını insanın yanlışları ve berbatlığı oluşturuyor diyebiliriz, lakin yeniden de Otomatik Portakal hem kendine has lisanıyla hem de yozlaşmışlığı tabir ediş biçimiyle epey farklı bir eser. Şayet alternatif bir distopya okumak; şiddeti, yozlaşmışlığı, saf berbatlığı ve toplumsal kıymetlerin yerle bir oluşunu gözlemlemek isterseniz, Otomatik Portakal kesinlikle listenize girmeli.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Sineklerin Yaradanı – William Golding
Sineklerin İlahı, insan berbatlığına dair yazılmış açık orta en yeterli kitaplardan biri. Her vakit masumiyetiyle andığımız çocuklar üzerinden dehşet ve şiddet kavramlarının beşerdeki yerini şahane bir halde anlatan kitap, ıssız bir adaya düşen bir küme çocuğun güç, iktidar ve hayat savaşını anlatıyor. Birinci başta kuvvetli şartlarla verilen savaş, bir müddet sonra insanın kendiyle arbedesine dönüyor ve çocuk tarifi da yok oluyor.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
José Saramago – Körlük
Dünya edebiyatının en başarılı ve unutulmaz yapıtlarından biri olan Körlük, insan olmanın ne demek olduğunu sorgulamanıza sebep olacak bir eser. Bir anda başlayan bir ‘körlük’ salgını sonrası insanlığın sürüklendiği büyük kaosu bir küme insan üzerinden anlatan romanda adalet, şiddet, özgürlük ve gerçeklik kavramları öne çıkıyor.
Görme yeteneğini kaybeden bir toplumun nasıl her şeye karşı ‘körleştiğini’ vurrucu bir öyküyle anlatan bu romanı, günümüzde yaşadığımız toplumu düşünerek bir çırpıda okuyabilirsiniz.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Knut Hamsun – Açlık
Açlık, Hamsun’u edebiyat sahnesinde öne çıkaran en başarılı ve etkileyici yapıtlarından biri. Müellif olmaya çalışan yoksul ve yalnız bir gencin açlıkla çabasını anlatan yapıtta ‘aç kalmanın’ insanın karakterine ve davranışlarına tesiri en çarpıcı örnekler üzerinden anlatılıyor.
Karnını doyurmak için kendi kanını emen, gururunu ayaklar altına alıp dilenen, hırsızlık ‘yapmak zorunda kalan’ karakterin kıssası, bitirdiğinizde zihninizi soru işaretleriyle dolduracak.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Dostoyevski – Cürüm ve Ceza
Henüz okumayanlar için, herkesin kesinlikle okuması gerekenler listesinin olmazsa olmazı; kült bir eser olan Cürüm ve Ceza. Uygun – berbat, gerçek – yanlış üzere ters kavramları bir ortada sunarak bize hatası ve cezayı öğreten bu sarsıcı öykü, kesinlikle kitaplığınızdaki ve zihninizdeki yerini bir an evvel almalı.
‘Kötü’ ve ziyanlı bir tefeciyi öldürmenin yararlı ve hakikat bir karar olduğunu düşünen bir adamın, bu kararın sonuçlarıyla yüzleşmesini adım adım izlediğimiz kıssa, bireylerin sağladığına inandığı adaletin geçerli olup olmadığını her tarafıyla irdeleyip anlamamızı sağlıyor.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.
Harper Lee – Bülbülü Öldürmek
Bir diğer dünya klasiği olan Bülbülü Öldürmek, ırkçılık, toplumsal önyargılar, adalet üzere kavramları etkileyici bir çatışma ile anlatıyor. Tüm bu kavramlara bir çocuğun gözünden baktığımız kıssada, kurgusal bir kasaba üzerinden tüm dünya için geçerliliğini hâlâ koruyan sıkıntılara derin bir bakış atılıyor.
Haksız yere, temelsiz bir argüman ile suçlanan bir siyahiyi savunmakla görevlendirilen bir karakterin, bu misyonu sebebiyle tüm kasaba ile yaşadığı hudut bozucu problemler üzerine ilerleyen kıssa, ana karakterin bir çocuk olması sebebiyle anlatmak istediği her şeyi en kolay ve sade hali ile zihnimize kazıyor.
Kitaba göz atmak için buraya tıklayabilirsiniz.