Osmanlı Devleti nde yaşamış Akşemseddin Sabuncuoğlu Şerefeddin ve Ahi Mehmed Çelebi üzere pek çok ünlü Küçükçekmece Escort bayan tıp insanı vardı Bu değerli tıp insanları sayesinde Osmanlı Devleti kolera ve çiçek salgını da dahil olmak üzere pek çok salgında kendi kendine önlemler alabilmiş vakit zaman dünyaya da şifa Escort Küçükçekmece olabilmiş bir devletti
Bugün sizlerle bir arada Osmanlı Dönemi nde yaşanan çiçek hastalığı aşılama süreci ve halkın reaksiyonu üzere çeşitli mevzulara değineceğiz
Çiçek hastalığının kökeni
Çiçek hastalığı birinci Küçükçekmece Escort defa MÖ 10 000 yıllarında Afrika da görülmeye başlandı Çeşitli kaynaklar ayrıntılı tarihi araştırmaların yapılması ile çiçek hastalığının daha da geçmiş tarihlere dayanabileceğini tabir ediyor
Türklerde çiçek hastalığının tanımı
Günümüzde Rusya Federasyonu na bağlı özerk bir idare olan Saha Cumhuriyeti nin halkı Yakut Türkleri tarafından kızıl saçlı ve kırmızı elbiseli bir Rus bayanı olarak tanım edilen çiçek hastalığı o kadar iğrenç bir hastalık ki ahirette ruh vücuda geri dönmeyi reddedecek üzere önemli tanımlara de maruz kalıyordu
Osmanlı da çiçek hastalığı
Pek çok kaynağa nazaran çiçek hastalığı Osmanlı da birinci sefer 19 yüzyılın ikinci yarısında salgın olarak görülmeye başlar Hastalığın başlangıcı ile pek çok kişi hayatını kaybeder Vefattan kurtulanlar ise kör olabiliyordu ya da ölene kadar bedenlerinde çeşitli izler taşıyabiliyordu
Çiçek hastalığına yakalananlar ortasında I Ahmed III Ahmed Abdülmecid Şehzade Mehmet Nusret üzere isimler de vardı ve hatta I Abdülhamit in kızı Fatma Sultan çiçek hastalığı sebebiyle hayatını kaybetmişti
Osmanlı da çiçek hastalığının tedavisi
Osmanlı da çiçek hastalığı birinci sefer 1801 yılında Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi tarafından yayımlanan bir tıp kitabı tarafından resmî olarak tanım edildi Kaynaklara nazaran Osmanlı da artan ölümlerden ve şimdi aşı bulunamamasından dolayı çiçekleme ismi verilen bir metot geliştirildi
Tarih i Cevdet e nazaran bu prosedür Anadolu Yörükleri tarafından geliştirilmişti ve salgını denetim altına alabilmek için yörükler İstanbul a getirtildi Çiçekleme sistemi daha evvel 1630 yılında Aşılamacı Tabip Ali Çelebi tarafından da uygulanmıştı
Çiçekleme ve aşılama usulü
Çiçekleme sisteminde hastalığı hafif olarak geçirmiş bireylerin kıyafetleri şimdi hastalığı geçirmemiş çocuklara giydirilir ve çocukların bağışıklık kazanması beklenir ken aşılamada ise daha çağdaş bir sistem izlenirdi
Hekim Emanuel Timonius ve İngiltere nin İstanbul elc isi Edward Montagu nun eşi Lady Montagu nun Şark Mektupları isimli yapıtında yazılanlara nazaran
Yaz mevsiminin sonunda şimdi çiçek hastalığına yakalanmamış çocuklara ceviz kabuğu içinde koruma edilmiş ve çeşitli hayvanlardan alınan çiçek mayası, kolda damar yolu açarak aşılama mantığı ile enjekte edilir ve bölgenin üzeri ceviz kabuğu ile sarılır. Bu halde çocuğun 3 farklı yerine aşılama yapılır. Bölgede iz kalacağından dolayı genelde bedenin görünmeyen yerlerine aşılama yapılırdı. Aşılamadan 1 hafta sonra çocuğun yüzünde 30 kadar zararsız sivilce çıkardı ve çocuk hem yara izlerinden hem kör olmaktan hem de mevtten kurtulmuş olurdu. Birebir prosedür kurutulmuş fındık kabuğu ve gül suyu ile de yapılabiliyordu ancak o sistemin 2 yılda bir tekrar edilmesi gerekirdi.”
Lady Montagu nun yapıtı Avrupa yı vefattan kurtardı
Avrupa çiçek hastalığından kırılırken Lady Montagu nun yapıtı üzerine İngiliz veliahdının oğlu da dahil olmak üzere pek çok İngiliz Türk tipi aşılama sayesinde çiçek hastalığından korundu 1796 yılında çağdaş aşılamanın keşfedilmesine kadar bütün Avrupa Osmanlı nın sistemini kullandı
Osmanlı da aşı hareketliliği
Osmanlı da bilhassa padişahların da çiçek hastalığı geçirmeleri ve önemli bir salgın olmasından dolayı aşılamaya çok büyük değer veriliyordu Bilhassa çocuklar 19 yaşına kadar 3 kere aşılanıyordu Birinci aşılama doğumdan itibaren 6 ay içerisinde başka aşılamalar ise 7 ve 15 19 yaş aralığında yapılıyordu
Çocuğuna aşı yaptırtmayan ya da eksik yaptırtan ailelere ihtar mahiyetinde 1 mecidiye para cezası verilirdi İkaza karşın aşılama yapılmazsa daha büyük para cezaları veriliyordu Ayrıyeten halkın daha süratli aşı olması için gezici doktor ve aşı istasyonları üzere uygulamalar başlatılmıştı
Her devir yaşanan aşı aksiliği
Günümüzde de olduğu üzere her devir aşı aksileri mevcuttu ve Osmanlı da bu bahiste kasvetler yaşadı Bilhassa bilgisiz kitlenin karantina caiz değildir gayrimüslimlerin bulduğu aşı bizlere şifa olmaz aşı haramdır imanı bozar üzere hurafeleri Şeyhülislam Mekkizade Asım Efendi tarafından verilen fetvalar ile engellendi ve aşılamanın hızlandırılması üzerine yoğunlaşıldı
Bilhassa Erzurum ve etrafında aşılama misyonunu yapmak isteyen tabiplere direnen pek çok küme olmuştur Hatta doktorlara şiddet gösterildiği için her aşı takımına güvenlik güçleri eşlik etmeye başlamıştı
Pekala ya sizler Osmanlı da yaşanan çiçek hastalığı gelişmeleri hakkında neler düşünüyorsunuz
Kaynaklar 1 2 3
Prof Dr Mucize ÜNLÜ ve Doktorant Zarife ALBAYRAK a katkılarından ötürü teşekkürler