Tanzimat Devri birçok yenilik ve ıslahatın gerçekleştiği bir periyottu Çağdaşlaşma ismine birçok siyaset Türk tarihinde Escort Erenköy birinci defa uygulandı Bu periyot Osmanlı Devleti nde ve Türk tarihinde anayasallaşma sürecinin başlangıcı olarak kabul ediliyor
Sosyal ve kültürel ıslahatların üst üste gerçekleşmesi sanatı da epey etkiledi Bu nedenle içerenköy escort fermanın akabinde oluşan Tanzimat Edebiyatı iki periyoda ayrıldı 1 Tanzimat Dönemi ve 2 Tanzimat Dönemi olarak isimlendirilen bu iki devir birbirinden farklı birçok özelliği içerisinde barındırmakta Tüm farklılıklara karşın bu Tuzla escort bayan devirler birtakım benzeri özelliklere de sahip Gelin birlikte Tanzimat Periyodu nedir ne vakitti ve nasıl bir periyottu üzere soruları cevaplayalım ve Tanzimat Edebiyatı ile ilgili bilinenleri inceleyelim
İçindekiler
En temelden başlayalım Tanzimat Devri nedir
Tanzimat Fermanı nın ilan edilmesiyle başlayan Tanzimat Periyodu yeniliklerin ,hak ve özgürlük hislerinin ağır olarak yaşandığı bir devirdir Bu periyotta birçok hukukî ıslahat yapıldı ve tüm Osmanlı vatandaşlarına eşit hak ve özgürlükler verildi
Dönem boyunca Osmanlıcılık ve Batıcılık fikir akımlarının öncülüğünde siyasetler geliştirildi Fransız Devrimi nin akabinde kimi azınlıklar giderek artan ulus devlet istekleriyle Osmanlı dan bağımsızlarını ilan ettiler Toprak ve güç kaybının engellenmesi için Osmanlıcılık fikir akımı merkeze alınarak tüm vatandaşlara eşit hak ve özgürlükler verildi Her ne kadar amaçlanan şey azınlıkların Osmanlı ya bağlılığını sağlamak olsa da hedeflenen şeye ulaşılamadı Azınlıkların birden fazla kendini Osmanlı ya ilişkin hissetmedi
Tanzimat devri ne vakittir
İçeriğimizin başlarında da bahsettiğimiz üzere Tanzimat Dönemi Tanzimat Fermanı nın ilanı ile başladı 3 Kasım 1839 yılında ilan edilen Tanzimat Fermanı sonrası toplumsal ve kültürel açıdan birçok kavram derinden etkilendi
Bu ıslahat süreci boyunca en çok etkilenen sanat kollarından biri edebiyat oldu Edebiyatçılar tarafından 2 periyoda ayrılan Tanzimat Edebiyatı birbirinden farklı birçok görüşü içinde barındırdı Birinci periyot 1860 tan 1876 ya kadar İkinci Tanzimat Edebiyatı Devri ise l Meşrutiyet’in ilanını da kapsayıp 1876 dan 1895 e kadar sürdü Gelin bu iki edebi periyoda daha yakından bakalım
Bu devirdeki Tanzimat Edebiyatı’nın özellikleri nelerdir
1 Tanzimat Edebiyatı devrinin özellikleri
- Dönemin sanatkarları divan edebiyatını eleştirmelerine karşın onun tesirinden kurtulamadı
- Vatan millet hak hukuk adalet ve özgürlük üzere kavramlar birinci sefer edebi yapıtlarda yerini aldı
- Batılı manada birinci eserler bu periyotta verildi
- Edebiyatımızdaki roman modern kıssa tiyatro gazete makale eleştiri ve anı üzere çeşitlerin birinci örnekleri bu periyotta verildi
- Edebiyat toplumu eğitmek ve bilinçlendirmek için bir araç olarak görüldü
- Sanatçıların birçok lisanın sadeleşmesi gerektiğini dile getirdi ama periyot içerisinde rastgele bir harekete geçilmedi
- Dönemin birden fazla muharriri ve şairi tıpkı vakitte devlet yöneticisiydi Bürokratlar edebiyatta faal rol oynadı
- Klasisizm Şinasi Ahmet Vefik Paşa ve romantizm Namık Kemal Ahmet Mithat edebi akımlarından etkilenildi
1 Tanzimat Edebiyatı eski edebiyat özelliklerini eleştirici bir yapıya sahipti Devrin siyasetleriyle paralel olarak sanatkarlar tarafından yenilikçi bir hal benimsendi Periyodun en kıymetli müelliflerinden kimileri Şinasi Namık Kemal ,Ziya Paşa ,Ahmet Mithat Efendi ,Şemsettin Sami ve Ahmet Vefik Paşa dır
Sanatçılar tarafından birçok edebi çeşitte birinci örneklerin verildiği bu periyottaki en değerli gelişmelerden biri de birinci özel gazetenin kurulması oldu Tarihimizdeki ilk özel gazete olan Tercümân ı Ahvâl 22 Ekim 1860 ta Agah Efendi ve Şinasi tarafından kuruldu
Ahmed Vefik Paşa Ziya Paşa ve Refik Bey’in sık sık bu gazetede yazıları yer aldı Bu yazılarda Osmanlı toplumunun geri kalma nedenleri ve ülkede olup bitenler tartışılıyordu Edebi yapıtların de yayımlandığı gazetede Batılı stilde birinci Türkçe oyun olan Şinasi’nin Şair Evlenmesi de yazılı bir dizi olarak yayınlamıştı Gazete eğitim sistemine sert tenkitlerde bulunan bir yazı sebebiyle Mayıs 1861’de iki hafta mühletle kapatıldı Bu olay Türk basınında yayın durdurmanın ilk örneği oldu Tercüman ı Ahval gazetesi 11 Mart 1866’da yayın hayatına son verdi
2 Tanzimat Edebiyatı periyodu özellikleri
- İstibdat Baskı Devri içinde bulunduğu için edebiyat halktan uzaklaştı Çoğunlukla seçkinlere yönelik eserler üretildi
- Dil evvelki periyodun tersine epeyce ağırlaştırıldı
- Sanat sanat içindir görüşü benimsendi
- Bireysel mevzulara dönüldü bireyin iç dünyasını yansıtan eserler yazıldı
- Tiyatro yapıtları okunmak için yazıldı
- Bu devirde realizm ve natüralizm baskın akımlar olarak görüldü
- Gazetecilik İstibdat Periyodu sebebiyle birinci periyottaki toplumsal tesirini ve fonksiyonunu yitirdi Siyasal ve toplumsal içerikli yazılar yerini günlük sıradan olaylara bırakır
- Toplumsal sıkıntıları ele alan makalelerin yerini edebi gayeyle yazılan makaleler aldı
- Önceki periyoda emsal olarak periyot içerisinde hece ölçüsü denendi ancak aruz ölçüsü egemenliğini sürdürmeye devam etti Divan Edebiyatı nazım biçimlerini tercih eden sanatkarların sayısı azaldı
- Sanatçılar Güzel olan her şey şiirin konusu olabilir anlayışını savundu Şiirin konusu olarak ferdi bahisler ele alındı
- Birinci Tanzimat Edebiyatı Dönemi ne nazaran daha nitelikli eserler üretildi roman ve hikaye üzere çeşitler gelişti
- Realizm akımının tesiriyle gözleme değer verilmiş olay ve bireyler daha gerçekçi anlayışla anlatılmıştır
- Dönemin kıymetli sanatkarları Nabizade Nazım naturalizmden Recaizade Mahmut Ekrem ve Samipaşazade Sezai realizmden Abdülhak Hamit Tarhan ise romantizmden etkilendi
2 Tanzimat Devri Edebiyatı sanatkarları Recaizade Mahmut Ekrem , Abdülhak Hamit Tarhan , Samipaşazade Sezai ,Nabizade Nazım ,Muallim Naci , Direktör Ali Bey ve Ahmet Cevdet Paşa ‘dır Öte yandan ikinci periyotta eserler yazan Muallim Naci bulunduğu dönemdeki Divan Edebiyatı nın tek destekçisidir
Dönem boyunca yazılan eserler İstibdat Dönemi sebebiyle toplumsal olaylardan ve toplumsal mevzulardan uzak bir biçimde kaleme alınmıştır
Tanzimat Devri yenilikleri ve ıslahatları nelerdir
- Islahat Fermanı ilan edildi
- İl genel meclisleri kuruldu
- İltizam yolu ile aşar vergisi toplama yöntemi kaldırıldı ve maliye bakanlığı tarafından toplanması kararlaştırıldı Bu karar devletin çağdaşlaşma sürecini destekleyici bir gelişme oldu
- Cizye ölçüsünün belirlenmesi işi patrikhaneye verildi
- Kaime isminde birinci kâğıt para basıldı Bu gelişmeye ek olarak çağdaş bankacılık sistemine yönelik birçok adım atıldı
- İlk dış borç Kırım Savaşı sırasında o devirlerde birçok bahiste müttefikimiz olan İngiltere den alındı
- İlk demiryolu çizgisi olan İzmir Aydın sınırı kuruldu
- İlk telgraf okulu açıldı
- Eğitim bakanlığı kuruldu Okullar birinci orta lise ve yüksekokul olarak kategorize edildi
- Öğretmen okulları ve bürokrat yetiştirmek için mülkiye mektebi açıldı
- Okullara birinci kere kız öğrenciler alınmaya başlandı
- Şer i kanunların yanında Batılı üslupta kanunlar yapıldı böylelikle hukuk sisteminde standardizasyona gidildi
- İlk kere bir padişah kendi hukukun üstünlüğünü tanıyarak kendi yetkisini kısıtladı
- Tüm Osmanlı vatandaşlarına özel mülkiyet hakkı tanındı
Tarihimizdeki çağdaşlaşmanın ve ıslahatların en ağır olarak gerçekleştiği 19 Yüzyıl içinde birçok açıdan birincileri barındırmakta Bilhassa Tanzimat Devri’nde eğitimde bayanların önünün açılmasından , kuvvetler ayrılığına ve hukukun üstünlüğüne birçok ıslahat yapıldı
Tanzimat periyodu padişahları kimlerdir
- I Abdülmecid 1839 1861
- Abdülaziz 1861 1876
- V Murad 30 Mayıs 1876 31 Ağustos 1876
- II Abdülhamid 1876 1909
I Abdülmecid devrinde Tanzimat Fermanı ile başlayan Tanzimat Devri dört farklı padişahı içinde barındırmaktadır I Abdülmecid sonrası tahta geçen Abdülaziz 30 Mayıs 1876 darbesiyle tahttan indirildi Darbeciler akli istikrarı yerinde olmamasına karşın tahta geçirilen V Murad ‘ın birkaç aylık idaresinin ardından Meşrutiyet’i ilan etme şartıyla anlaştıkları II Abdülhamid ‘i tahta geçirdi
II Abdülhamid 1878 de meclisi kapatıp anayasayı askıya aldı Böylelikle İstibdat yani baskı dönemi başlamış oldu Bu esaslı değişimler Türk edebiyatını ve toplumunu toplumsal açıdan derinden etkiledi
Sonuç Tanzimat Periyodu Osmanlı Devleti İçin Nasıl Bir Periyottu
Türk tarihi boyunca birinci defa bir hükümdar hukukun üstünlüğünü tanıyıp kendi yetkilerini kısıtladı Tanzimat kimi tarihçiler tarafından kuvvetler ayrılığının tarihimizdeki birinci örneği olarak görülmektedir
Bu periyotta çağdaş bir devlet yapısının oluşumu ismine birçok adım atıldı devlet kurumlarının işleyişi sistemleştirildi Eğitim ve iktisat alanlarında çağdaş kurumlar bakanlıklar kuruldu Tüm Osmanlı vatandaşları hak ve özgürlükler bakımından eşit pozisyona getirildi Bununla birlikte yenilik ve ıslahatlardan etkilenen Türk Edebiyatı hayli gelişti ve çağdaşlaştı Tanzimat ın edebiyata tesiri iki başka periyoda ayrıldı iki farklı periyotta de edebiyatımıza birçok farklı edebi eser kazandırıldı
Tanzimat Fermanı ile başlayan bu periyotta azınlıkların Osmanlı ya bağlanması için birçok ıslahat yapılmasına karşın kimi azınlıklar ulus devlet isteklerini devam ettirdi Osmanlıcılık ve Batıcılık fikir akımlarını merkeze alarak oluşturulan siyasetler istenilen sonucu beraberinde getiremedi