Sıcak yaz aylarına girdiğimiz günlerde pahasını daha da fazla hissetmeye başladığımız güneş kremleri bedenimizi Güneş’in kavuran ışınlarından nasıl koruyor hiç düşündünüz mü Bu kremlerin üzerinde SPF UVA UVB PA PPD üzere pek çok terim yer alıyor ve aslında tüm bu tabirler bizlere kıymetli bilgiler sunuyor
Bugün sizlere güneş kremi ambalajlarınınüzerindeki koruma faktörleri ve güneşin yol açtığı hasarlara değineceğiz Fiyatları inanılmaz seviyelerde artmış olsa da her gün kullanmamız gereken güneş kremleri aslında yalnızca doğal cilt rengimizi ya da bedende oluşturduğu kızarıklardan korumuyor Haydi gelin güneş müdafaa faktörleri nedir ve koruma düzeyleri nasıl ölçülür yakından göz atalım Bu etapta hangi müdafaa tabirinin hangi bedele denk geldiğine bakmadan evvel güneş ışınlarının çeşitlerine ve tesirlerine bakalım
Güneş ışınlarının çeşitleri ve yarattığı tesirler neler
Dünya’ya ulaşan 100 400 nanometre aralığındaki Güneş ışınlarına ultraviyole adı verilir Dalga uzunluklarına nazaran isimlendirilen bu ışınların tesirleri de değişiklik göstermektedir Güneş kremlerinin üzerinde genellikle UV kısaltmasınıgörürüz Ultraviyole ışınlarının kısaltması olarak kullanılan UV nin 3 farklı çeşidi bulunuyor Bu ışınlar ise UVA “, “UVB ve UVC ışınlarıdır Artık bu ışın tiplerine yakından bakalım
UVA ışınları
UVA ışınları 315 ila 400 nanometre aralığında uzun dalga boylarındaki ışınlardır Bu ışınlar bilhassa derinin alt tabakalarına kadar işleyen ziyanlı dalga uzunluklarına sahiptir Ciltte geri dönüşümü olmayan hasarlara yol açan UVA ışınları koyu lekelere , kırışıklığa ve elastikiyet kaybına yol açarak Fotoyaşlanma yani erken yaşlanma sebeplerinin en başında yer alır Buna ek olarak uzun mühletler boyunca UVA ışınlarına maruz kalmak cilt kanserine neden olabilir
UVB ışınları
UVB ışınları ise UVA’ya nazaran daha kısa dalga uzunluklarına sahip olan 280 Escort Bayan 315 nanometre aralığındaki ışınlardır Uzun müddetli maruz kalma sonucunda hiperpigmentasyon ve kolajen kaybına neden olan bu ışınlar cildin üst tabakasına tesir ederek güneş yanıklarıyla birlikte önemli DNA hasarı ve ilerleyen süreçlerde cilt kanserine yol açabilir
UVA ve UVB sıklıkla tıpkı şeymiş üzere bahsedilse de farklı frekanslardaki dalga boylarıdır Bu nedenle bu ışınlardan korunmak ve en az formda tesirlerine maruz kalmak için farklı seviyelerdeki UV müdafaa faktörlerinden yararlanmak gerekiyor
UVC ışınları
UVC ışınları ise 200 280 nanometre dalga uzunluğuna sahip ışınlardır Başka ışın tiplerinin tersine atmosferde soğurulan UVC ışınları ozon katmanından geçemediği için bu bakımdan insan bedenine öbürleri üzere ziyan vermez Ozon katmanı incelmeye devam ettiği takdirde en çok hasara uğrayacak olan organlar gözlerdir 254 nanometre frekansında UV GI isminde bir ışın dalgası daha bulunmaktadır Bu ışınlar tıpkı vakitte antiseptik mikrop öldürücü özelliğe sahiptir
Peki güneş kremlerinin üzerinde gördüğümüz SPF tam olarak nedir
SPF Sun Protection Factor yani Güneş Muhafaza Faktörü manasına gelmektedir Güneş kremi ambalajlarının üzerinde görmeye en alışkın olduğumuz ve UV ışınlarından korunmanın süresini belirtmek için kullanılan milletlerarası tabirdir Bir güneş kreminin verimliliği en yaygın halde SPF pahasına dayanıyor Bu söz güneş kremlerinde SPF 15 30 50 100 değerleriyle gösteriliyor SPF olarak gördüğümüz muhafaza faktörleri UVB ışınlarına karşı müdafaa sağlayabiliyor Yani aldığınız güneş kreminde sırf SPF bedeli varsa UVA ışınlarına karşı korunma sağlamadığını bizlere gösteriyor Bu bedele ek olarak güneş kremlerinin üzerindeki kimi tabirlere nazaran eserin UVA ışınlarına karşı da muhafaza sağladığını anlayabiliriz
UVA ışınlarından da koruyan güneş kremleri için kullanılan tabirler neler
Kozmetik kesiminin gelişmesiyle birlikte pek çok farklı ülkede ve kıtada cilt bakım eserleri üretiliyor Bu nedenle farklı birçok coğrafyadaki eser için farklı prosedür ölçümleri uygulanıp standartları belirleniyor Güneş kremlerinin UVA ışınlarına karşı kollayıcı tesirlerini belirlemek için her bölgede farklı göstergeler ve ölçüm testleri yer alıyor Bu ölçüm testleri SPF üzere üniversal olmadığı için pek çok ülke farklı kıymetlerle gösterebiliyor
Amerika’da üretilen güneş kremlerinde UVA ve UVB ışınlarına karşı kollayıcı tesiri olduğunu belirtmek için Broad Spectrum Geniş Yelpaze terimi kullanılıyor
Broad Spectrum’un tersine sadece UVA ışınlarından koruyan kremler de yer alıyor Japonya Güney Kore üzere cilt bakım kesimi ve rutinleriyle öne çıkan Asya kökenli eserlerde ise bu ışından müdafaa ibaresi PA bedeli şeklinde gösteriliyor Japon Kozmetik Sanayisi Birliği PA pahasını belirlemek için canlı organizmalar üzerindeki deneylerde in vivo kullanmak üzere geliştirdiği PPD adı verilen bir ölçüm testi kullanıyor
Nedir bu PPD
PPD Persistent Pigment Darkening yani Kalıcı Pigment Koyulaşması manasına geliyor UVA ışınlarının ciltte yarattığı uzun vadeli hasarın ne derecede olduğunu ölçmek için geliştirilmiş bir test olan PPD cildin ne kadar müddette koyulaşmaya başladığı hakkında bilgi veriyor Öbür kıta ve ülkelerde bu süreç biraz farklı işliyor Birleşik Krallık ta Boots Star Boots Yıldız ölçüm sistemi mevcut Avrupa Birliği nde COLIPA ABD de ise FDA tarafından onay verilen cansız organizma üzerinde deneylere in vitro dayalı üç farklı ölçüm sistemi kullanılıyor
PA bedeli bize ne anlatıyor
UVA koruma derecesini ölçen PPD testinden elde edilen sonuçların karşılığına denk 4 farklı PA bedeli bulunuyor PA tan PA düzeylerine kadar PPD kıymetlerine nazaran PA aralıkları ise şöyle
- PPD 2 4 aralığında Bayan escort PA
- PPD 4 8 aralığında PA
- PPD 8 16 aralığında PA
- PPD 16 ve üzeri için PA
Bu bedelleri bir örnekle açıklayalım Bir güneş kreminin üzerinde PPD 5 tabiri gördüğümüzde bu eserin kullanan kişiyi UVA ışınlarına karşı 5 kat daha uzun mühlet koruyacağı manasına geliyor Bu bedel de PA ‘a denk geliyor
Broad Spectrum Geniş Spectrum in vitro canlı olmayan organizmaların yer aldığı UVA ışınlarının kritik düzeydeki dalga uzunluklarına maruz bırakılarak yapılan deneylerde en az 370 nanometre düzeyinde ışınlar kullanılıyor Bu ışınlarUVA ışınlarına karşı müdafaa genişliğini ölçmeyi sağlıyor Geniş Yelpaze ismini yaptığı müdafaa aralığı ölçümünden alıyor Bu sözün kullanıldığı güneş kremlerinin hem UVA hem de UVB ışınlarına karşı müdafaa sağladığı biliniyor Bu ölçüm sonucunda ABD de üretilen güneş kremlerinin muhafaza onayı FDA tarafından veriliyor
Birleşik Krallık a ilişkin Boots Star Yıldız ölçüm sisteminde canlı organizma bulunmasına gerek olmadan aygıtlarla yapılan in vitro deneylerde UVA ışınlarına karşı müdafaa bedeli UVB ışınlarına karşı olan müdafaa bedeline bölünerek elde ediliyor Müdafaa bedellerinin bölünmesi UVA UVB süreci sonucunda çıkan kıymet ilgili düzeye ne kadar yakınsa eser bu bedel karşılığındaki sayıya denk gelecek kadar yıldız alıyor
Avrupa da üretilen güneş kremlerinin üzerinde yer alan Avrupa Birliği standartlarına uygun olduğunu kanıtlayan UVA mührü COLIPA tarafından onay alıyor . UVA mührü ambalajların üzerinde yuvarlak içine alınmış UVA simgesi biçiminde gösteriliyor
SPF bedeli bize neyi gösteriyor
SPF pahası arttıkça güneş kreminin tesiri ve koruma müddeti de artıyor Bu bedeli kolay bir örnek üzerinden açıklayalım Cildin doğal korunma sisteminin 10 dakika olduğunu varsayalım 15 SPF’lik bir güneş kremi kullanan birinin güneş ışınlarından korunma mühleti 10 dakikadan 150 dakikaya çıkacaktır Sonuç olarak SPF göstergesinin bedeli arttıkça cildin güneş ışınlarından korunma müddeti de uzamış oluyor Yani SPF 15 değerinde güneş kremi kullanan bir kişi UVB ışınlarına karşı 15 kat daha uzun müddet muhafaza altında oluyor Bu denkleme ek olarak her insan cildinin UVB ve UVA ışınlarına karşı doğal korunma müddeti farklılık gösterebiliyor
Uzmanlara nazaran minimum 15 SPF müdafaa vaadi bulunan bir eseri kullanmak cildi UVB ışınlarına karşı 93 oranında koruyor Fakat bu bedel 30 SPF olduğunda korunma oranı iki katına çıkmıyor 30 SPF azamî 97 oranında bir müdafaa sağlıyor 50 SPF ise 98 koruma sağlıyor Aslında SPF oranı bize daha çok güneş kreminin muhafaza müddetini gösteriyor
Neden her gün güneş kremi kullanmalıyız
Güneş kremlerinizi bir defa kullanıp bıraktığınızda kalıcı bir tesir kelam konusu değil Kremin muhafaza faktörünün bedeli azamî olsa dahi 100 bir müdafaa oranı mümkün olmuyor Amerikan Dermatoloji Akademisi ve Deri Kanseri Vakfı her gün en az 15 SPF ve PA bedelinde bir güneş kremi kullanımını öneriyor Uzmanlara nazaran 15 SPF ve üzerinde bedele sahip güneş kremleri muhtaçlık halinde gün boyunca birkaç kere tazelenerek kullanılmalı
Güneş ışınlarının oluşturduğu hasarlar bizi yaşlandırıyor
Güneş ışınlarının yarattığı hasarlar sonucunda 90 oranında yaşlanıyoruz Uzmanlar çok açık cilt rengine sahip insanların UV ışınlarına karşı yüksek risk grubunda olduklarını söylüyor . Özellikle bedeninde çok sayıda açık ve koyu renkli ben bulunan insanların cilt sıhhatlerini denetim altında tutabilmek için sık sık cilt lekeleri ve benlerini denetim ettirmeleri gerekiyor
2012 yılında 69 yaşında bir erkek hastaya Tek Taraflı Dermateheliyoz Escort olarak literatüre geçen Unilateral Dermatohelios tek taraflı güneş yaşlanması hastalığı teşhisi konuluyor
28 yıl boyunca yüzünün bir yarısı öbür yarısından çok daha fazla güneşte kalan kamyon sürücüsü The New England Journal Medicine mecmuasındaki bir makaleye bahis oluyor Görselde bahsi geçen hastanın yıllar boyunca UVA ve UVB ışınlarına direkt maruz kalması sonucunda yüzünün yalnızca bir yarısında ileri düzeyde bir yaşlanmaya yol açtığı görülüyor
Makaleye husus olan bu enteresan olay bile tek başına her gün güneş kremi kullanmanın değerini hatırlatıyor Yalnızca yaz aylarında değil tüm mevsimlerde güneş kremi kullanmayı alışkanlık haline getirmek gerekiyor
Güneş ışınlarının yaşlandırma tesiriyle ilgili yapılan deney
Güneş ışınlarının yaşlandırma tesirini ölçmek isteyen bilim insanları bir kümeye düzenli olarak güneş kremi kullanan insanları koyar Öbür kümeye ise güneş kremi kullanmayan denetim kümesi yerleştirilir Bu deneyin sonucuna nazaran hiç güneş kremi kullanmayan kişilerin 24 daha fazla yaşlandığı gözlemlenmiştir
Bu bilgiler ışığında ciltte en büyük hür radikal hasara güneşin ziyanlı ışınlarının yol açtığı sonucunu elde ediyoruz Ortalama bir muhafaza kıymetine sahip güneş kreminin geçmişe dönük hasarlarını 100 oranla bilakis çeviremediğini fakat şimdi oluşmamış hasarların önüne geçmekte oldukça tesirli olduğunu söyleyebiliyoruz
Güneş kremlerini her gün kullanmalı mıyız
Sonuca baktığımızda güneş kremlerinin sıhhatiniz için de kıymetli olduğunu görüyoruz Havanın sıcaklığından bağımsız olarak vücudumuza tesir eden ziyanlı güneş ışınlarından korunmak gerekiyor Her şeyde olduğu üzere Güneş’in de fazlasının ziyan olduğu bilgisinden yola çıkarak tertipli olarak güneş kremi kullanmamız gerekiyor Yeni bir güneş kremi alırken SPF değerinin yanında UVA ışınlarına karşı da koruduğuna dair açıklamalarına bakmak gerekiyor
Kaynak 1 2 3 4 5 6