Biz farkında olmasak bile bedenimiz her an sayısız süreç yaparak bizi hayatta tutuyor. Bu süreçlerden en hayati kıymete sahip olanları ise karaciğerimiz üstleniyor. ALT ve AST üzere enzimler üreterek yediğimiz yiyecekleri sindirmekten tutun kanın pıhtılaşmasına kadar pek pek çok vazifesi yerine getiriyor. AST enziminin ise başka bir yeri var çünkü kandaki pahasına nazaran karaciğerimizin yanlışsız çalışıp çalışmadığını görebiliyoruz.
AST kısaltması ile bilinen aspartat aminotransferaz, aslında öbür organlarımızda da olan bir enzim lakin asıl üretildiği ve en ağır olduğu yer karaciğer olduğu için direkt bu organın sıhhati hakkında bilgi vermektedir. Şayet kanınızdaki AST oranı yüksekse karaciğerinizde kimi problemler olduğu manasına gelir. AST nedir sorusunu biraz daha ayrıntılı inceleyelim ve gelin yüksekliği ile düşüklüğü üzere durumlarda neler olabileceğini görelim.
Aspartat aminotransferaz kısaca AST nedir?
Serum glutamik-oksaloasetik transaminaz SGOT olarak da bilinen aspartat aminotransferaz kısaca AST, karaciğerimiz tarafından üretilen bir enzimdir. En ağır olduğu yer karaciğer olsa da kalpte, böbreklerde, beyinde ve kaslarda da belli oranda AST bulunur. Karaciğer hasar gördüğü vakit kana karıştırdığı için kan testi sonuçlarında ortaya çıkan AST kıymeti üzerinden karaciğerinizin sıhhati anlaşılır.
AST ne işe fayda?
Karaciğerimizin temel misyonu, bedenimize giren besinleri güce dönüştürmektir. Bunun için safra ismi verilen bir husus üretir. Kanda bulunan atıkları ve toksinleri temizleyerek kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan farklı bileşenler de üretir. İşte bu bileşenlerden bir tanesi AST kısaltması ile anılan aspartat aminotransferaz enzimidir. AST pahasının kan testi sonuçlarındaki kıymeti ise var olduğu organların sıhhatini işaret eder.
İdeal AST pahası kaçtır?
AST kısaltması ile anılan aspartat aminotransferaz enzimi U ile gösterilir ve 1 litre kandaki ölçüsü üzerinden kıymetlendirilir. Erkeklerin ülkü AST bedeli 10 ile 40 U / L arasında, kadınların ülkü AST bedeli ise 9 ile 32 U / L arasındadır. AST pahasının düşüklüğü pek görülmez lakin bu pahaların üzerinde bir orana sahip olduğunuz vakit bu durum AST yüksekliği olarak kıymetlendirilir.
AST yüksekliği nedir, neden olur?
- Kronik hepatit
- Siroz
- Safra kesesi kanallarındaki tıkanıklık
- Karaciğer kanseri
- Akut viral hepatit
- İlaç kaynaklı karaciğer hasarı
- Karaciğere giden kan damarlarında tıkanıklık
- Yanıklar
- Kalp krizi
- Yoğun egzersiz
- Kas yaralanmaları
- Gebelik
- Pankreatit
- Farklı ameliyatlar
Erkeklerde 40 U / L, bayanlarda ise 32 U / L üzerinde çıkan AST pahası, AST yükseliği olarak kıymetlendirilir. AST yüksekliğine neden olan durumlar ise genel olarak bu formdadır. Ancak dikkat ettiyseniz AST yüksekliğine neden olabilecek pek çok farklı durum var. Bu nedenle rastgele bir sorun yaşadığınız vakit kendi kendinize teşhis koymak yerine kesinlikle uzman bir tabibe muayene olun.
AST yüksekliği belirtileri:
- Ciltte ve gözlerde sarılık
- Sürekli yorgun olma hissi
- Aşırı kilo kaybı
- Kilodan bağımsız şiş bir göbek
- Karın ağrısı
- İştah kaybı
- Ciltte kaşınma
- Koyu renkli idrar
- Açık renkli dışkı
- Bacaklarda ve ayak bileklerinde şişlik
- Çürükler
Karaciğeriniz hasar aldığı vakit kanınızdaki AST pahasının yükselmesi sonucu ortaya çıkan belirtilerden kimileri bu biçimde. Çoğu AST yüksekliği durumunda bu belirtilerin biri ya da birkaç tanesi görülmektedir. Lakin rastgele bir belirti olmasa bile karaciğerinizin risk altında olduğu kimi durumlarda kan testi istenebilir.
AST yüksekliği riski yaratan durumlar:
- Hepatit virüsüne maruz kalmak
- Aşırı alkol tüketimi
- Karaciğer hasarı yarattığı bilinen ilaçlar kullanmak
- Genetik karaciğer rahatsızlıkları
- Obezite
- Şeker hastalığı
- Metabolizma sorunları
- Karaciğer yağlanması
Eğer şimdi AST yüksekliği belirtilerinden birine sahip değilseniz fakat bu cins durumlardan bir ya da birkaç tanesi sizde varsa hekiminiz tedbir olarak bir kan testi ile AST bedelinizi denetim etmek isteyecektir. Duruma nazaran ilaç değişimi ve hayat şekli değişikliği önerilebilir ya da farklı bir tedavi metodu uygulanabilir.
AST düşüklüğü neden olur?
- Böbrek rahatsızlıkları
- Üre yüksekliği
- Diyaliz
- Şeker koması
- Gebelik
- B6 vitamini eksikliği
Kanınızdaki AST pahasını düşüren durumlardan kimileri bu formda. AST düşüklüğü pek yaygın görülen bir durum değildir ve öyle olduğu vakit da genel olarak kısa sürer. Yine de en yanlışsız kararı doktorunuz verecektir.
AST ile ALT ortasındaki fark bedeli nedir?
Aspartat aminotransferaz AST ile alanin aminotransferaz ALT birbirine çok benzeyen ve karaciğer sıhhati için kan testlerinde genel olarak birlikte bedellendirilen enzimlerdir. ALT enziminin en ağır olduğu yer karaciğerken AST kalp, böbrek, beyin ve kas sisteminde de bulunur. AST bedeli karaciğer başta olmak üzere pek çok farklı organda yaşanan hasarı ortaya çıkarabilir.
AST bedeli nasıl düşürülür?
- İşlenmiş besin tüketimini sonlandırın.
- Alkol tüketimini sonlandırın.
- Lifli besinler tüketmeye çalışın.
- Meyve ve zerzevat yüklü bir diyet uygulayın.
- Yeterince C vitamini aldığınızdan emin olun.
AST kıymetinizi yükselten rahatsızlığa ya da hastalığa nazaran değişiklik gösterse de genel olarak bu çeşit tedbirler alarak ve hayat stilinizi değiştirerek AST bedelinizi düşürmeniz mümkün. Şayet AST kıymetinizin yüksek olmasının nedeni karaciğer hasarı yaratan bir ilaçsa bu durumu doktorunuzla paylaşarak farklı bir ilaca geçebilir ya da ek bir ilaç daha alabilirsiniz.
Karaciğer sıhhati ile genel beden sıhhatiniz ortasında direkt bir alaka vardır. Birden fazla vakit karaciğer sıhhatiniz güzel değilse ve AST bedeliniz yüksekse vücudunuzun farklı noktalarında da meseleler vardır ve bunlara bağlı olarak belirtiler görürsünüz. Bu nedenle genel olarak sıhhatinize güzel bakmayı her vakit ön planda tutmalısınız.
Düzenli antrenman yapmak, sigarayı bırakmak, alkol tüketimini sonlandırmak üzere genel sıhhatinize âlâ gelecek değişikliklerin yanı sıra enginar, kahve, yeşilçay, sarımsak, kuşkonmaz, üzüm, yer fıstığı, balık yağı ve greyfurt üzere besinler tüketerek karaciğer sıhhatinizi koruyabilirsiniz.
Vücudumuz için hayati değere sahip karaciğerimiz tarafından üretilen enzimlerden bir tanesi olan AST nedir, ne işe fayda gibi merak edilen soruları yanıtlayarak yüksekliği ve düşüklüğü durumlarında neler olabileceğinden bahsettik. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme gayelidir. Tüm sıhhat bahislerinde olduğu üzere AST hakkında da en gerçek ve size özel bilgiyi en yakın sıhhat kuruluşuna giderek uzman bir tabipten almanız gerektiğini unutmayın.