Kent hayatının betonlarla örülmüş kalabalığında artık sayıları giderek azalsa da birkaç ağaçtan oluşan ufak bir parkta bile bir baykuş görmeniz ya da sesini duymanız hala mümkün. Yüzlerce farklı cinste baykuş olduğu bilindiği için bir tanesi de sizin mahallenizin ekosistemine dahil olabilir. Aslında yırtıcı bir kuş tipi olsalar da nerede yaşadığına bağlı olarak evcil hayvan üzere beslenebilirler.
Baykuş tiplerinin başlarını tam tıp döndürebildiği, ölümcül olabildiği ya da birtakım satanik güçlerle birlikte çalıştığı üzere pek çok kent efsanesi var. Elbette bu efsanelerin büyük bir kısmı gecenin karanlığında görülen bu gizemli canlı hakkındaki bilgisizlikten kaynaklanıyor. Gelin gecelerin gizemli canlısı baykuş hakkında birtakım bilgileri yakından inceleyelim ve birdenbire sesini duyduğumuzda nitekim korkmalı mıyız görelim.
Baykuşlar hakkında belgesel tadında bilgiler:
- Her vakit güçlü olan baykuş yavrusu kazanır.
- Başlarını 360 derece döndüremezler.
- Bildiğiniz tüm baykuş seslerini unutun.
- Gözleri bir dürbün yapısındadır.
- Çabucak her yerde yaşayabilirler.
- Bir baykuş, avını bütün olarak yutar.
- Baykuş, dünyanın en güçlü kulaklarına sahiptir.
- Çıt bile çıkarmadan uçabilirler.
- Hem mevti hem de zaferi temsil ederler.,
- Bir çiftçinin en yeterli dostu baykuştur.
Her vakit güçlü olan baykuş yavrusu kazanır:
Dişi baykuş tek seferde 2 ile 10 tane ortasında yumurta bırakabilir. 30 ile 40 gün ortasında değişen bir kuluçka müddetinden sonra yavrular yumurtadan çıkar. Birinci vakitler anne baykuş tüm yavrularını eşit olarak beslese de vakit geçtikte durum değişir ve en güçlü olan yavru, en çok beslenmeye başlar. Biraz acımasız üzere görünse de yaşama bahtı az olan canlıyı zati kıt olan besinden uzak tutmak temel bir soy devam ettirme içgüdüsüdür. Gereğince beslenen yavru yuvadan ayrıldıktan sonra yakın bir ağaca yerleşir, birinci kışı atlatırsa hayatta kalacağı mutlaktır.
Başlarını 360 derece döndürdükleri bilgisi yanlıştır:
Baykuşların tahminen de bu kadar korkutucu canlılar olarak görülmelerinin en büyük nedeni başlarını tam çeşit yani 360 derece döndürdüklerine inanılmasıdır. Aslında bu türlü bir şey yok. Baykuşlar başlarını her istikamete 135 derece çevirebilir ve toplamda 270 derecelik bir görüş açısı yakalarlar. Bir insan başını bu kadar döndürse damarlar beyne kan vermeyi durdurur. Fakat baykuşların kasılma sistemleri ve kemik yapıları bu türlü bir durumu önler.
Bildiğiniz tüm baykuş seslerini unutun:
Hepimiz biliyor ki baykuş “owl” gibisi bir ses çıkarır ve canlının İngilizce ismi da buradan gelir. Endişe sinemalarının klasik başlangıç müziği olan bu ses, duyabileceğiniz en tatlı baykuş sesidir. Kimi baykuşlar çeşitleri, dehşetin tarifini tekrar yazacak kadar tüyler ürpertici sesler çıkarabilirler. Islık ve gıcırtı gibisi bu sesi çıkarmalarının hedefi, elbette kendilerinden üstün yırtıcıları korkutmaktır.
Gözleri bir dürbün yapısındadır:
Baykuşlarda bildiğimiz manada bir göz yuvası yoktur. Bunun yerine gözün, kafatasının çok gerisinde kaldığı bir göz tüpleri vardır. Bildiğimiz dürbün vazifesi gören bu göz tüpleri sayesinde baykuşlar çok fakat çok uzak aralıkları net bir biçimde görebilirler. Elbette, bu durumun olumsuz bir yanı da var. Baykuşlar gözlerini hareket ettiremezler, bu nedenle bakmak istedikleri noktaya başlarını çevirirler. Demek ki 270 derece baş döndürme mahareti boşuna gelişmemiş.
Çabucak her yerde yaşayabilirler:
Bugüne kadar tespit edilmiş 200’den fazla baykuş çeşidi bulunuyor. Aklınıza gelen her yerde bir baykuş çeşidi görebilirsiniz, Antartika hariç. Baykuşların bu kadar yaygın olarak görülmesinin nedeni her şarta ayak uydurabilmeleridir. ABD’nin güneybatısında ve Kuzey Meksika’da yaşayan elf baykuşları kaktüslerin içinde hatta elektrik direklerinin içinde yaşayabilirler. Güney ve Kuzey Amerika’da yaşayan oyuk baykuşu ise yabani köpekler tarafından kazılan yeraltı oyuklarını işgal eder.
Bir baykuş, avını bütün olarak yutar:
Bir baykuşun pençesinden daha büyük olduğumuz sürece tasa etmemize gerek yok lakin baykuşların avlanma formu nitekim ürpertici. Harika güçlü duyma ve görme marifetleri sayesinde apansızın avlarını yakalıyor ve pençeleriyle ezerek öldürüyorlar. Sonra ya bütün halde ya da avı birkaç modüle yırtarak yutuyorlar. Etler sindirildikten sonra kürk ve kemik üzere kesimler baykuş tarafından kusuluyor. Genel olarak fare ve tavşanlarla beslenen baykuşlar, bazen küçük böcekleri ya da öbür kuşları da yiyebilirler.
Dünyanın en güçlü kulaklarına sahiptir:
Fark ettiyseniz baykuşlarda başka canlılardakine benzeyen bir kulak uzvu yok. Bunun yerine sesi odaklayan özel tüylerle çevrili bir kulak sistemi var. Bu sistem sayesinde bir baykuş bütün yüzünü bir kulak üzere kullanabiliyor. O denli ki kar altında ya da yer altında yaşayan bir canlının çıkardığı ses dalgalarındaki küçük farklılıkları bile algılayarak avlanabiliyor. Yaprak hışırtısı, bitki şıkırtısı ve gibisi doğal sesleri de anlık olarak algılayabildiklerini söylemeye gerek yok.
Çıt bile çıkarmadan uçabilirler:
Bildiğiniz tüm kuş tiplerini gözünüzün önüne getirdiğiniz vakit manzara ile birlikte kanat çırpma sesi de duyarsınız. Baykuşların uçma sesi nasıl pekala? Sessiz, hem de çok sessiz. Bir baykuş birinci havalanırken ya da uçarken neredeyse hiçbir ses çıkarmaz. Bu sessizliği özel tüylerine borçlu. Kadifemsi yapıdaki bu tüyler sayesinde havada oluşan türbülans küçük akımlar halinde dağılır. Tüylerin yumuşak yapısı da hava sürtünmesi ile oluşan sesleri minimuma indirir. Yani birden başınıza bir baykuş konabilir.
Bir çiftçinin en yeterli dostu baykuştur:
Güzeliyle kötüsüyle baykuşları anlattık lakin en hoşunu sona sakladık; baykuşlar, beşerlerle çok güzel anlaşırlar. Küçük uzunluk baykuş cinslerini rahatlıkla evcil hayvan olarak besleyebilirsiniz. Lakin daha düzgünü var ki o da doğal ortamlarda beşerlerle birlikte çalışabiliyor olmaları. Sincaplar, tavşanlar ya da öteki böceklerle sıkıntısı olan bir çiftçi, tek bir baykuş ailesi sayesinde 4 ayda yaklaşık 3 bin kemirgenden kurtulacaktır. Bilhassa Amerikalı çiftçiler baykuşları çok severler.
Hem mevti hem de zaferi temsil ederler:
Antik Yunan’da savaş ve bilgelik rabbi olarak kabul edilen Athena’nın yanında her vakit küçük bir baykuş olurdu. Bu nedenle bilgeliği temsil etmesi ile birlikte zaferi de temsil ediyordu. Savaş sırasında uçak bir baykuş gören Yunan askerleri savaşı kazanacaklarından emin olurlardı. Savaş ve bilgeliğin yanı sıra pek çok kültürde baykuşlar mevti temsil ediyor. O denli ki bir baykuşun Julius Caesar’ın mevtini iddia ettiği söylenir. Lakin baykuşların neden mevti temsil ettiğine dair net bir bilgi yok.
Gecelerin gizemli canlısı baykuş hakkında şaşıracağınız lakin bu canlıya olan sempatinizin de artacağı birtakım bilgiler paylaştık. Tabiatta bulunan hiçbir canlı salt âlâ ya da makûs değildir. Geceleri bile ışıl ışıl aydınlattığımız kentlerde artık baykuş görmek güç olsa bile kırsal alanlarda hala hayat çabalarını sürdürüyorlar.