Sanat ne içindir ya da daha net sormak gerekirse neden sinema çekilir? Sineması izleyen bireylerin eğlenmesi ya da farklı hisler hissetmesi için sinema çekilebilir ve dahası, insanları daha evvel hiç düşünmedikleri hususlar üzerine düşündürmek için de sinema yapılabilir. Bu tıp sinemalar felsefi sinemalar olarak isimlendirilir zira ideolojinin bilgi arayışı üzere bu imaller da kimi hususlar işliyorlar ve bir ileti vermek yerine iletinin kendisini seyirci bulsun istiyorlar.
Eminiz başlığı görür görmez okuyucularımızın da aklına sayısız felsefi sinema gelmiştir lakin biz bu listede The Cinemaholic internet sitesinde yayınlanan inceleme üzerinden bir kıymetlendirme yaparak IMDb puanı en yüksek felsefi sinemalardan kimilerini listeledik. Kimisi epey tanınan olan bu sinemalardan kimilerini ise duymamış bile olabilirsiniz. Gelin sizi hayat üzerine düşündürecek en uygun felsefi sinemalardan kimilerine yakından bakalım.
En güzel felsefi sinemalar:
Issızlığın ortasında bir tapınak: Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring
- Yıl: 2003
- Çeşit: Dram, Romantik
- Direktör: Kim Ki-duk
- Oyuncular: Kim Ki-duk, Oh Yeong-su, Jong-ho Kim
- IMDb: 8.0
Budist bir rahibin hangi etaplardan geçtiğini hiç düşündünüz mü? Kore sinemasının ünlü ismi Kim Ki-duk’un en uygun sinemalarından biri olarak kabul edilen Spring, Summer, Fall, Winter… and Spring sinemasında, bir çocuğun ıssızılığın ortasındaki bir tapınakta büyütülme öyküsüne konuk oluyoruz. Neredeyse hiç denebilecek kadar az repliğe sahip olan sinema boyunca tabiatın içinde güya o rahip tarafından büyütülen çocuk kendinizmiş üzere hissederek, hayat döngüsü üzerine niyetlere dalacaksınız.
Uzay boşluğundaki beşerler: Solaris
- Yıl: 1972
- Cins: Dram, Gizem, Bilim Kurgu
- Direktör: Andrei Tarkovsky
- Oyuncular: Natalya Bondarchuk, Donatas Banionis, Heyet Järvet
- IMDb: 8.0
Sinemayı sinema yapan en değerli isimlerden bir tanesi olan Rus direktör Andrei Tarkovsky imzalı Solaris sineması, bu çeşit üretimlerden pek beklemediğimiz biçimde bir uzay istasyonunda geçiyor. Uzay istasyonunda misyonlu mürettebatın garip davranışlar sergilemesinin nedenini araştırmak üzere istasyona gönderilen bir psikolog, bu uzay boşluğundaki kapalı alana girdiği vakit aslında insanlığın genetiğine işlemiş ve değiştirilemez gerçeklerle yüz yüze kalacaktır.
Felsefi ikilemler üzerinden bir hayat sorgulaması: 8½
- Yıl: 1963
- Cins: Dram
- Direktör: Federico Fellini
- Oyuncular: Marcello Mastroianni, Anouk Aimée, Claudia Cardinale
- IMDb: 8.0
Evvel İtalya, sonra Avrupa ve son olarak da dünya sinemasına damga vurmuş İtalyan direktör Federico Fellini imzalı 8½, aslında bir otobiyografik eser olarak da kabul edilebilir zira sinemada, bilim kurgu sineması yapmaya çalışan bir direktörün maceralarını izliyoruz. Güldürü ögelerinin ince bir formda dahil edildiği öyküde karşımıza çıkan felsefi ikilemler, kimileri için hayli uzak olsa da sinema dünyası ile bağ kurmalarına ve bu dünya üzerinden kendi hayatlarına bakmalarına neden olacak.
Tarkovsky’nin kıssası: Mirror
- Yıl: 1975
- Cins: Biyografi, Dram
- Direktör: Andrei Tarkovsky
- Oyuncular: Margarita Terekhova, Filipp Yankovskiy, Ignat Daniltsev
- IMDb: 8.0
Sinema ile ilgili olan herkesin kesinlikle izlemesi gereken bir sinema olan Mirror’da anlatılan kıssa, şahsen sinemanın direktörü Andrei Tarkovsky’e ilişkin. Tarkovsky’nin kendini biraz da karikatürize bir formda anlattığı sinema, kırk yaşında ve ölmek üzere olan bir adamın geçmişi hatırlaması ile başlıyor. Ölürken gözünüzün önünden geçtiği söylenen sinema şeridinin usta bir direktör tarafından sahiden çekildiği bu üretimde gençlik, çocukluk, aile, savaş ve mahallî kültür üzerine derin sorgulamalar bulunuyor.
Farklı öyküler, misal haller: Ship of Theseus
- Yıl: 2012
- Cins: Dram
- Direktör: Anand Gandhi
- Oyuncular: Aydah El-Kashef, Yogesh Shah, Faraz Khan
- IMDb: 8.0
Anand Gandhi imzalı Hint sineması Ship of Theseus’da karşımıza üç farklı kıssa ve üç farklı ana karakter çıkıyor. Gariptir, her öyküde anlatılan karakter hem bizden çok farklı hem de bizden biri üzere. Birinci kıssada havalı bir fotoğrafçıyı, ikinci öyküde siroz yüzünden ölmek üzere olan bir hastayı, son öyküde ise böbreği çalınmış bir borsacıyı izliyoruz. Apayrı hayat hikayelerine sahip olan bu üç farklı kişi üzerinden aslında tahminen de her gün ister istemez içinde bulunduğumuz dünya hallerini düşünüyoruz.
Dileklerin gerçek olduğu bir yer: Stalker
- Yıl: 1979
- Çeşit: Dram, Bilim Kurgu
- Direktör: Andrei Tarkovsky
- Oyuncular: Alisa Freyndlikh, Aleksandr Kaydanovskiy, Anatoliy Solonitsyn
- IMDb: 8.1
Arkadi Natanoviç Strugatski ve Boris Natanoviç Strugatski tarafından kaleme alınan Uzayda Piknik isimli romanın sinema uyarlaması olan Andrei Tarkovsky imzalı Stalker sineması, İngiliz Sinema Enstitüsü tarafından tüm vakitlerin en yeterli 50 sinemasından biri olarak seçilmiş ve tüm dünya eleştirmenleri tarafından büyük beğeni toplamıştır. Sinemada tüm dileklerin gerçekleştiği Bölge isimli bir yere gitme uğraşı veren iki adamın kıssasını izliyoruz.
Vefatla son bir oyun: The Seventh Seal
- Yıl: 1957
- Tıp: Dram, Fantastik
- Direktör: Ingmar Bergman
- Oyuncular: Max von Sydow, Gunnar Björnstrand, Bengt Ekerot
- IMDb: 8.1
Ingmar Bergman imzalı The Seventh Seal sinemasını kesinlikle duymuşsunuzdur zira kendisi 2010 yılında Empire mecmuası tarafından dünya sinemasının en büyük sekizinci sineması seçildi. Sinemada, Haçlı Seferleri sonrası İsveç’e dönen ve kara veba salgını ile karşı karşıya kalan bir şövalyenin kıssasını izliyoruz. Vefat, ömür ve ilah kavramlarının sorgulandığı bu sinemada şövalye, mevt meleği ile satranç oynuyor.
Vakitsiz telaşlar: Pratidwandi
- Yıl: 1970
- Çeşit: Dram
- Direktör: Satyajit Ray
- Oyuncular: Dhritiman Chatterjee, Asgar Ali, Arabinda Banerjee
- IMDb: 8.1
Dünyada The Adversary ismiyle yayınlanan Satyajit Ray imzalı Hint sineması Pratidwandi, Hindistan sinemasının Bollywood’dan çok daha fazlasını olduğunu gösteriyor. Hint yeni gerçekçilik akımının en değerli yapıtlarından biri olarak kabul edilen sinemada, üniversite mezunu genç bir işsizin onu halüsinasyon görmeye kadar götüren dertlerinin kıssasını izliyoruz. Onlarca yıl öne farklı bir kültürde yapılmış bu sinemada, vakitsiz fikirlere şahit olacaksınız.
Farklı bakış açıları: Rashômon
- Yıl: 1950
- Tıp: Cürüm, Dram, Gizem
- Direktör: Akira Kurosawa
- Oyuncular: Toshirô Mifune, Machiko Kyô, Masayuki Mori
- IMDb: 8.2
Dünya çapında yapılan şenliklerde sayısız mükafata layık görülmüş Japon sineması Rashômon, usta direktör Akira Kurosawa imzası taşıyor. Kimileri için rahatsız edici bile olabilecek sinema, bir gelinin tecavüze uğraması ve samuray kocasının öldürülmesi ile başlıyor. Sonrasında yaşananları ise sinema boyunca farklı insanların gözünden izleyerek aslında ortada gerçek üzere görünen bir olgunun bile aslında farklı açılardan bakıldığında değiştiğine şahit oluyoruz.
Neden yaşıyoruz sorusunu soruyor: Ikiru
- Yıl: 1952
- Tıp: Dram
- Direktör: Akira Kurosawa
- Oyuncular: Takashi Shimura, Nobuo Kaneko, Shin’ichi Himori
- IMDb: 8.3
Sıradan bir hayat yaşayan kendi halinde bir memur, kanser olduğunu ve artık yaşayacak günlerinin sayılı öğrendiğinde ne yapar? Usta direktör Akira Kurosawa imzalı Ikiru sineması, izleyicilerle birlikte bu soruyu soruyor ve sinema boyunca bu sorunun karşılığını arıyor. İnsanlığın var olduğu günden beri sorduğu ‘Neden yaşıyoruz?’ sorusuna odaklanan sineması biraz buruk biraz da umutla izleyeceksiniz.
İzleyenleri hayat üzerine derin sorgulamalara sürükleyecek en güzel felsefi sinemalardan kimilerini listeledik ve kısaca öykülerinden bahsettik. Elbette bu liste çok daha uzun olabilirdi. Listede olmasını istediğini sinemaları yorumlarda paylaşabilirsiniz.