Dünya tarihi savaşlarla ve bu savaşların akabinde yaşanan galibiyet ve yenilgilerle doludur. Lakin bir tanesi sadece bizim değil, tüm dünyanın bahtını değiştirmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun işgal edilmesi ve neredeyse yok olacak noktaya gelmesi ile başlatılan Kurtuluş Savaşı, dünya tarihinde eşi gibisi görülmemiş bir gayret örneğidir. Türk milletinin bu eşsiz gayretini en uygun yansıtan eser ise ulusal marşımız olan İstiklal Marşı’dır.
Şimdi bir muvaffakiyet kazanılmamış ve savaşın bahtı bilinmezken yazılan İstiklal Marşı, o günlerde Türk milletinin çabasının en büyük takviyelerinden biri olmuştur. Bize kim olduğumuzu tekrar tekrar hatırlatan ve karşımızda kim olursa olsun korkmayarak savaşmamız gerektiğini söyleyen ulusal marşımız İstiklal Marşı’nın ortaya çıkış öyküsüne ve nasıl bir ortamda kaleme alındığına gelin yakından bakalım.
Bu millete bir marş lazım:
1920 yılı. Osmanlı İmparatorluğu, dünyanın dört bir köşesinden gelen emperyalist devletlerin ve onların maşalarının işgali altındadır. Anadolu ayaklanmış ve Kurtuluş Savaşı’nı resmen başlatmıştır. Bu sürecin denetimi, 23 Nisan 1920’de açılan Millet Meclisi’ndedir. Türk milleti canla başla uğraş ediyor olsa da tünelin ucunda bir ışık görmek maalesef her vakit mümkün değildir.
Bu süreçte Maarif Vekaleti’nin yani bugünün Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın aklına bir şiir yarışı fikri gelir. Bu şiir, kanının son damlasına kadar vatanını müdafaa eden Türk milletine kendini hatırlatacaktır. Bu şiir; Türk milletine umut verecek, inanç aşılayacak, bir an olsun korkmamasını söyleyecek ve bu vatanın elbette kurtulacağını haykıracaktır.
Şairlerimizin dikkatine:
Mustafa Kemal tarafından da onaylanan bu şiir müsabakası, 1920 tarihinde ulusal çabayı destekleyen gazetelerde şu metinle duyuruldu;
Son müracaat tarihi olan 23 Aralık 1920’e kadar müsabakaya toplam 724 şiir katıldı. Bu şiirlerin şairleri ortasında Kâzım Karabekir ve Hüseyin Suat Yalçın üzere kıymetli isimler de vardı. Maarif Vekaleti tarafından yapılan incelemede maalesef bu şiirlerden hiçbiri gereğince uygun bulunmadı. Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey’in aklına, müsabakaya katılmayan bir isim geldi.
“Milletin muvaffakiyetleri para ile övülemez.”
Şair Mehmet Akif, ulusal çabanın en büyük destekçilerindendi. Mescitlerde konuşmalar yapıyor, gazetelerde sayısız yazı kaleme alıyor ve insanları bu çabayı desteklemeye çağrıyordu. Lakin ulusal marş müsabakasına katılmamıştı. Zira onun için milletin muvaffakiyetleri para ile övülemezdi. Akif, para mükafatı olduğu için müsabakaya katılmamıştı.
Maarif Vekili Hamdullah Suphi Bey’in 5 Şubat 1921 tarihli mektubu ile bir şiir yazmaya davet edilen Mehmet Akif, para almamak kaydıyla bu daveti kabul etti. O devir yaşadığı Ankara’da bulunan Taceddin Dergâhı’ndaki odasına kapandı ve başladı Türk ordusuna ithaf ettiği eşsiz şiiri yazmaya.
İstiklal Marşı, alkışlar eşliğinde kabul edildi:
Mehmet Akif tarafından kaleme alınan İstiklal Marşı, ön elemeyi geçen yedi şiir ile birlikte Mustafa Kemal başkanlığında 12 Mart 1921 tarihinde toplanan meclis oturumunda okunan birinci şiirdi. Maarif Vekili Hamdullah Suphi Beyefendi tarafından okunan şiir, tüm meclis tarafından ayakta alkışlandı, tekrar okundu ve başkalarının okunmasına gerek görülmeden oy çokluğuyla kabul edildi.
Millet Meclisi tarafından kabul edilen istiklal Marşı, ulusal çabayı destekleyen tüm gazetelerde yayınlandı ve ülkenin dört bir yanında gayret veren cephedeki askerlere gönderildi. Mehmet Akif tarafından kabul edilmeyen 500 liralık ödül, o devir fakir bayan ve çocukların bakımı için kurulmuş olan Darülmesai’ye bağışlandı. Akif, bu şiiri Türk ordusuna ithaf ettiği için hiçbir kitabına ve hatta tüm şiirlerinin toplandığı Safahat’e bile eklememiştir.
İstiklal Marşı’nın bestekarı kimdir?
İstiklal Marşı, Türk milletinde büyük bir heyecan uyandırmıştı fakat bir yandan savaş tüm şiddetiyle devam ediyordu. Bu nedenle marşın bestelenmesi iki yıl ertelendi. 12 Şubat 1923 tarihinde İstanbul Maarif Müdürlüğü tarafından bir beste müsabakası açıldı. Mehmet Akif tarafından kaleme alınan İstiklal Marşı, yarış kapsamında 24 farklı kişi tarafından bestelendi.
Ülkedeki sıkıntı şartlar devam ettiği için yarış nihayete eremedi ve ülkenin farklı yerlerinde, farklı besteler okunmaya başladı. Bir mühlet Ankara’da Osman Zeki Bey’in, İstanbul’da Ali Rıfat Beyefendi ve Zati Bey’in, İzmir’de İsmail Zühtü Bey’in ve Edirne’de Ahmet Yekta Bey’in besteleriyle okundu İstiklal Marşı.
1924 yılında toplanan konsey, birinci olarak Ali Rıfat Çağatay’ın bestesini kabul etti. Fakat daha sonra 1930 yılında değiştirildi ve Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Şefi Osman Zeki Üngör tarafından yapılan bugün de kullandığımız beste kabul edildi. Şiirin sadece birinci iki dörtlüğü marş olarak söylenmektedir. 2013 yılında beste üzerinde birtakım düzenlemeler yapılmıştır.
‘Allah bu millete bir daha İstiklal Marşı yazdırmasın’
İstiklal Marşı, bugün olduğu üzere yazıldığı periyotta de kimi kesitler tarafından eleştiriliyor ve hatta tekrar yazılmasından bahsediliyordu. Hastalandığı periyotta ziyaretçilerinden biri Mehmet Akif’e, İstiklal Marşı tekrar yazılsa daha âlâ olmaz mı diye sordu. Akif’in karşılığı ise hepimizin kulağına küpe olacak cinstendi; “Allah bu millete bir daha istiklal marşı yazdırmasın.”
10 kıtası ile İstiklal Marşı:
Ülkemiz Türkiye Cumhuriyeti’nin en değerli bedellerinden ve Türk milletinin bağımsızlığının sembolü olan İstiklal Marşı hakkında bilmeniz gerekenler ve yazılış öyküsünden bahsettik. Niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.