Jeologlar, yaklaşık 155 milyon yıl evvel, Argoland ismi verilen 5.000 kilometre uzunluğundaki bir kara modülünün Batı Avustralya’dan koptuğuna inanıyor. Lakin bundan sonra ona ne olduğu şu ana kadar bilinmiyordu.
Gezegenimizin kıtaları sabit durmuyor. Levha tektoniği nedeniyle milyonlarca yıl boyunca birleşerek “süper kıtalar” oluşturabiliyor ve birbirlerinden ayrılarak daha küçük kıtalar oluşturabiliyorlar. Jeologlar uzun müddettir Argoland’ın bu mikro kıtalardan biri olduğundan şüpheleniyorlardı, lakin nereye gittiğine dair çok az ispat vardı.
Argoland’ın kopmasıyla geride kalan derin okyanus havzası olan Argo Abyssal Plain’ndeki (Argo Okyanus Tabanı) deniz tabanının yapısı, kıtanın kuzeybatıya gerçek sürüklendiğini ve büyük olasılıkla bugün Güneydoğu Asya adaları olan yerde sona erdiğini gösteriyor.
Bu adaların altında devasa bir kıta bâtın değil, bu türlü bir durum çok daha büyük bir olay olurdu. Fakat yalnızca küçük kıta modülleri bulunuyor ve bu yüzden Utrecht Üniversitesi’nden araştırmacılar Argoland’ın yazgısına dair ipuçları bulmak için Güneydoğu Asya jeolojisine yöneldiler.
Sumatra, Borneo ve Andaman Adaları da dahil olmak üzere birçok adadan tekrar inşa modelleri ve saha çalışması datalarını kullanarak Argoland’ın hiçbir vakit tek ve dengeli bir kıta olmadığını keşfettiler. Tekliflerine nazaran, yaklaşık 300 milyon yıl evvel kesimlere ayrılmaya başladı ve araştırmacıların “Argopelago” dediği şeyi oluşturdu.
PEKİ NEREDE?
Araştırmanın müelliflerinden biri olan Eldert Advokaat “Güneydoğu Asya’daki durum, kıtanın düzgün bir biçimde ikiye ayrıldığı Afrika ve Güney Amerika üzere yerlerden çok farklı. Argoland birçok farklı modüle bölündü” diye açıklıyor. Bu modüller şu anda Endonezya ve Myanmar’ın büyük bir kısmının altında saklanıyor ve oraya çabucak hemen birebir vakitlerde ulaşmış durumda.
Ayrıca araştırmacılar, Argoland’ın parçalanmasının yaklaşık 215 milyon yıl evvel hızlandığını buldu ve bu da “kıtanın” neden bu kadar parçalandığını ve neden tüm modülleri bir ortaya getirmenin takım için bu kadar zorlaştığını açıklıyordu. Advokaat “Gerçekten bilgi adacıklarıyla uğraşıyorduk, bu yüzden araştırmamız bu kadar uzun sürdü. Bulmacayı bir ortaya getirmek için yedi yıl harcadık” diyor.
Bu uzun vakit almış olabilir, lakin çalışmanın muharriri Douwe van Hinsbergen’in açıkladığı üzere, kayıp kıtaların nasıl kaybolduğunu bilmek büyük kıymete sahip: “Bu tekrar yapılanmalar, biyolojik çeşitliliğin ve iklimin evrimi üzere süreçleri anlamamız yahut hammadde bulmamız açısından hayati ehemmiyet taşıyor. Ve daha temel seviyede: dağların nasıl oluştuğunu anlamak yahut levha tektoniğinin arkasındaki itici güçleri çözmemiz açısından; birbiriyle yakından bağlantılı iki olgu.”
Argoland, bulunan tek “kayıp kıta” değil. Kısa bir mühlet evvel Zelandia’nın da gerçek olduğu ortaya çıktı ve kayıp kıta Balkanatolia, eşsiz bir antik yaban hayatı yelpazesine sahipti.
Çalışma Gondwana Research mecmuasında yayınlandı.