Kuzey Fransa’daki araştırmacılar, Bronz Çağı’na ilişkin bir taşı ve üzerindeki gizemli işaretleri emsal antik keşiflere işaret etmesi umuduyla inceliyorlar. İlk bakışta bir Indiana Jones komplosu ya da Tomb Raider oyunu senaryosu üzere gelebilir, fakat bu antik levha gerçek bir “hazine haritası” olabilir.
Saint-Bélec levhası olarak bilinen taş, birinci olarak 1900 yılında lokal arkeologlar tarafından Fransa’nın Finistère kentindeki tarih öncesi bir bölgede yapılan hafriyat sırasında keşfedildi. Fakat levha bir yüzyıldan fazla bir müddet boyunca ortadan kayboldu ve 2014 yılına kadar yine keşfedilmedi.
Levha, arkeologların Odet Irmağı ve vadisinin özelliklerini temsil ettiğine inandığı çeşitli sıra dışı gravürler içeriyor. Değerlendirmelerine nazaran işaretler, Odet’in etrafındaki 29 kilometrelik alanla yüzde 80 benzerlik taşıyor. Bu yüzden Saint-Bélec levhası, 2021 yılında Avrupa’nın en eski 3 boyutlu haritası olarak kabul edildi. O vakitten beri arkeologlar öbür Tunç Çağı alanlarını ve anıtlarını bulmak için kartografik işaretleri çözmeye çalışıyorlar.
Western Brittany Üniversitesi profesörü Yvan Pailler yaptığı açıklamada, “Arkeolojik alanları bulmak için haritayı kullanmak olağanüstü bir yaklaşım. Biz asla bu türlü çalışmıyoruz” dedi.
Günümüzde, arkeologlar potansiyel ilgi alımlı yerleri bulmak için çoklukla gelişmiş radar ekipmanlarına ve hava fotoğraflarına güveniyor. Bunlara ek olarak, bilhassa yeni temeller inşa edilirken kentlerdeki arkeolojik alanların belirlenmesi kelam konusu olduğunda, talih da keşiflerde değerli bir rol oynuyor. Lakin Saint-Bélec levhası büsbütün farklı bir fırsat sağlıyor. Pailler, “Bu bir hazine haritası” diyor.
Ancak Pailler ve meslektaşları hazine avının şimdi başındalar. Bariz olmasına karşın takımın levhada belirlenen bölgenin tamamını araştırması ve akabinde sonuçları işaretlerle karşılaştırması gerekecek ve tüm bu süreç 15 yıl sürebilir.
Saint-Bélec levhası birinci keşfedildiğinde arkeologlar bunun kıymetini tam olarak anlamamışlardı. Lakin 2014 yılında tekrar keşfedildikten sonra kıymetlendirme yapan uzmanlar, potansiyelini çabucak fark etti. Pailler, “Anında mana kazanan birkaç kazınmış sembol vardı” dedi.
Ekip, kaba tümsekler ve çizgiler ortasında, Paris’ten yaklaşık 500 kilometre uzakta, Brittany bölgesinin bir modülü olan Roudouallec’in ırmaklarını ve dağlarını görebiliyordu. Tıpkı vakitte levha mezar höyüklerine, konut alanlarına yahut başka jeolojik birikimlere işaret edebilecek küçük, çukurlu oyuklar da içeriyor. Şayet bu alanların yeri belirlenebilirse, çok sayıda bedelli arkeolojik keşfe yol açabilir.
Pailler ve meslektaşları kayanın birinci keşfedildiği yere geri dönerek, geçmişte bir noktada kırılmış olan levhanın öteki kesimlerini da buldular. Muhtemelen kırılmış ve mezar duvarı olarak kullanılmış olan bu kesimler, kendi vakitlerindeki Tunç Çağı yerleşimlerindeki mahallî güç dinamiklerindeki değişimi gösterebilir.