McDonalds’ı dünyanın çabucak hemen her yerinde herkes bilir Firmanın en meşhur eserleri de hamburgerleridir O Escort bayan denli ki Big Mac Endeksi bunu sonra uzun uzun anlatırım temelde Big Mac üzerinden ekonomik kuralları değerlendirir isimli bir kavram bile vardır Pekala McDonalds’ın temel işi hamburger satmak mıdır Ya Bayan escort da KFC’nin Starbucks yalnızca kahveci midir
McDonalds’ı McDonalds yapan isimlerden olan Ray Kroc ile ilgili olarak anlatılan bir öykü aslında durumun pek de o denli hamburger satarak kurulmuş bir imparatorluk Escort olmadığını gösteriyor 1974 yılında geçen olayda bir küme Teksas Üniversitesi İşletme Kısmı doktora öğrencisi konuşma yapmak için okula gelen Ray Kroc’la konuşma sonrası bir şeyler içip sohbet etmektedirler Ray öğrencilere Ben ne işindeyim diye sorar Öğrenciler ise adamın kendileriyle dalga geçtiğini düşünüp gülüşürler Ray ise ciddiyetini bozmadan sorusunu tekrarlar Öğrencilerden biri de Dünyada senin hamburger işi yaptığını bilmeyen mi var diye karşılık verir Ray de Böyle düşündüğünüzü biliyordum Bayanlar ve baylar ben hamburger işi değil emlak işi yapıyorum“diye karşılık verir Pekala neden bu türlü demiştir
McDonalds bugün milyarlarca dolarlık net kârının yaklaşık 80’ini sahip olduğu mülklerden elde ettiği kira gelirleri ve franchising’le sağlıyor
ABD başta olmak üzere dünyanın her yerinde epey kıymetli bölgelerde McDonalds restoranları görmek mümkün oluyor Benzeri bir durum başka süratli yemek ve içecek üreticileri için de geçerli KFC , Pizza Hut , Taco Bell gibi üç devin sahibi olan Yum Brands 155’ten fazla ülkede 54 binin üzerinde restoranın sahibidir Bütün bu gayrimenkul yatırımlarının dönüşü firmalar için epey kıymetli bir gelir kapısıdır
Gelin bu durumun sebeplerine bakalım
Öncelikle franchising nedir onu bir anlayalım
Çok kolay tarifiyle franchising belirli bir bedel karşılığında bir markanın kullanılabilmesidir Burada franchise alan kişinin yapabilecekleri kısıtlıdır markanın belirlediği biçimde hareket eder Karşılığında da markanın gücünü kullanır
Pratikte ise bu iş çok daha karmaşıktır Bir marka franchise vereceği vakit ince eleyip sık dokur ve ona nazaran markasını kullanmanıza müsaade verir Dünyanın parasını da dökseniz markanın bilinirliğine ve imajına ziyan verecek bir lokasyonda şube açmanıza müsaade vermezler Pek çok franchise ayrıyeten dükkanınızın nasıl olması gerektiği konusunda da kısıtlamalar koyar hatta direkt kendi mimarını görevlendirir
Büyük zincirler genel olarak bir franchise açılacağı vakit orada bulunan gayrimenkulleri kendi bünyelerinde satın alırlar Sonra da franchise alan bireye bu gayrimenkulü kiralama yoluna masraflar Yani marka lisansı pazarlama reklam üzere fiyatlara ek olarak franchise veren firma bir de kira geliri alma yoluna gitmiş olur
Her firmanın farklı stratejileri bulunuyor
McDonalds genel olarak mümkün olan her fırsatta franchise’larının bulunduğu yerleri ya da binaları satın alıyor Bugün bir Big Mac yemeye gittiğinizde o restoran binası 70 ihtimalle firmaya aittir Geri kalanı da AVM vs üzere yerlerdeki uzun müddetli kiralık dükkanlardır
Starbucks ise daha farklı bir strateji izleyen bir firma Bir yere site yapılacak AVM dikilecek yatırım gidecek vs ise orada göreceğiniz birinci firmalardan biri Starbucks’tır Bugün İstanbul’da ya da öbür büyük kentlerde soylulaştırma dar gelirlilerin yaşadığı yerlere daha üst sınıfın yerleşmeye başlamasıyla lokal ahalinin uzaklaştırılması yapılmaya başlanan her yere evvel bir Starbucks gider sonra öbür dükkanlar onu takip eder Doğal ki Starbucks değerli merkezlerden de uzak durmaz o başka Starbucks’ın bir de bankacılık tarafı var ki o başlı başına bir yazı konusu olur
İşin bir öbür dikkat çeken tarafı ise neredeyse bütün zincirlerin gelecek planlarında mağaza sayısını franchise şubeler üzerinden arttırmak var Yani bu firmalar gelecekte gayrimenkül bölümüne daha da fazla yüklenme yoluna gidecekler Yani gelecekte bu yiyecek içecek devleri yalnızca kiracılarının kiraları çıkarmasını sağlayan birer gayrimenkul firmasına dönüşebilir