Bu sitede daha evvel gerek Android aygıtınızda olsun gerek bilgisayarınızda olsun gerekse SD kartınızda olsun silinen evrakları geri getirmekten çokça bahsetmiştik. Bu yazılarımızı yazarken bizim de birçoğunuz üzere aklımıza şu soru geldi: Silinen belgeleri geri getirebiliyorsak bunlar hakikaten silinmiş oluyor mu?
Eğer geri getirebiliyorsak bu belgeler sahiden silinmiş olmuyor demektir. ‘Peki bu durumda silme süreci uyguladığımız evrakların akıbeti ne oluyor?’ diye merak etmiş olabilirsiniz, biz de ettik. Bu mevzuyu teknik tabirlere çok fazla bulaşmadan basitçe anlattık.
Önce bir şeyi anlamamız lazım: Datalar bilgisayarlarımızda nasıl depolanıyor?
Normalde bilgisayarımızdan bir datayı sildiğimiz vakit çöp kutusuna taşınır. Şayet 30 gün boyunca çöp kutusunu temizlemezseniz oradaki bilgiler otomatik olarak silinir. Pekala bu süreç gerçekleştiği vakit evraklar tamamen ortadan kayıp mı oluyor? Bu soruyu cevaplayabilmek için evvel datalar bilgisayarlarımızda nasıl depolanıyor, onu anlamamız gerekiyor.
Bilgisayarlarımızda uçucu (RAM) ve yardımcı (ROM) hafıza olmak üzere iki adet hafıza çeşidi bulunuyor. Bunlardan uçucu hafıza, ismi üstünde kısa periyodik aygıtınızda tutulan datalardır. Bilgisayarınızın güç kaynağına giden elektriği kestiğiniz anda RAM’de tutulan bilgiler ortadan kaybolur.
ROM dediğimiz şey ise bir USB, DVD yahut HDD üzere depolama birimleridir. Bunlar, kullanıcının bilgilerinin büyük kısmını depolayabileceği birer bellek biçimleridirler. Birden fazla ROM, içerisinde ferromanyetik elementler barındırır ve bir ferromanyetik element, içinde dağınık manyetik kutuplar içerir.
Veriler, belleğe manyetik dipollerin belli bir oryantasyonda manyetize edilmesiyle depolanır. Bu sayede bilgisayar, kullanıcının muhtaçlık duyduğu her vakit bu kalıcı bilgileri kullanıcıya gösterebilir.
Gelelim asıl soruya: Bir belgeyi sildiğimiz vakit ne olur?
Tahmin ettiğinizin bilakis bir bilgi, sildiğiniz vakit ortadan kaybolmaz. Bunu en kolay haliyle anlatabilmemiz için PlayStation 2 devrinden örnek verebiliriz. PlayStation 2’nin efsane Memory Card’larını hatırlıyorsunuz değil mi?
Bu Memory Card’ların boyutu en fazla 128 MB olabiliyordu fakat birçoğumuz yalnızca 8 MB’lık Memory Card’lar ile yetinmek zorunda kalıyordu. Bu durumda oyunlardaki ilerlememizi kaydedebilmek için birden fazla vakit çoktan oynayıp bitirdiğimiz oyunların kayıtlarının üzerine yazıyorduk.
Dijital bir aygıtta bir belgeyi ‘sildiğiniz’ vakit tam olarak bu olay yaşanıyor. Windows, sabit şoförde bulunan tüm belgelerin kaydını fiyat. Bu kayıt süreci ise “işaretçiler” olarak bilinen araçların yardımıyla yapılır. Sabit diskteki her belge yahut klasör, Windows’a belirli bir dosyanın sabit diskte nerede bulunduğunu bildiren bir işaretçiye sahiptir.
Bir belgeyi çöp kutusuna gönderip çöp kutusunu temizlediğinizde Windows, işaretçiyi kaldırır ve belge pozisyonu durumunu ‘kullanılabilir’ olarak değiştirir. İşletim sisteminde belge artık sabit şoförde bulunmuyor olarak görünür ve belgeyi içeren kesim boş alan olarak kabul edilir. Yeni evraklar ise bu eski bilgilerin kapladığı alan üzerine yazılır.
Peki o vakit silinen belgeleri nasıl kurtarabiliyoruz?
Aslında bu sorunun karşılığı çok kolay. Bahsettiğimiz üzere Windows, bir belgeyi sildiğiniz vakit onu hala bellekte tutmaya devam ediyor, kapladığı yeri boş alan olarak gösteriyor. Olağan bu durum yalnızca üzerine yeni bir dosya yazılana kadar geçerli oluyor.
Eğer Windows, sildiğiniz evrakın üzerine yeni bir bilgi yazmamışsa sildiğiniz belgeleri kolaylıkla geri getirebiliyorsunuz. Hatta bu yüzden birçok bilgi kurtarma programı sadece son vakitlerde sildiğiniz evrakları tam haliyle sorunsuz bir halde geri getirebiliyor.
Yani özetleyecek olursak; uçucu bellek (RAM) harici öbür kalıcı ve yardımcı depolama üniteleri (ROM’lar), bir data kaydettiğinde bunu manyetik olarak diske işlediği için silindiği vakit sihirli bir biçimde datayı ortadan kaybetmez. Bunun yerine o bilginin kapladığı alanı boş sayar ve yeni bilgileri üzerine muharrir.
Böylelikle de bilhassa yakın vakitte sildiğiniz evrakları geri getirebilme bahtınız olur.