Bir tıp fikir disiplini olarak tanımlayabileceğimiz mantık nedir sorusuna hepimizin az çok doğrularla dolu bir Escort bayan cevabı vardır Mantığın temelinde ise akıl yürütme vardır İster kapalı kapılar gerisinde saklanan bir gizem olsun ister gözümüzün önünde yaşanan bir gerçek olsun onun ne olduğunu kavramak için akıl yürütürüz Bayan escort ve ister istemez kimi akıl yürütme prosedürlerini kullanarak bunu yaparız
Tümdengelim tümevarım analoji ve dışaçekim üzere akıl yürütme kavramları akıl yürütme metotlarına verilen isimlerdir Sadece bu kavramları okuduğumuz vakit pek Escort çok kişi bunların ne olduğunu tam olarak zihninde canlandıramamış olabilir Lakin emin olun bunların her biri aslında hepimizin günlük hayatta şuurlu ya da bilinçsiz olarak kullandığı sistemlerdir Gelin tümdengelim tümevarım analoji ve dışaçekim üzere akıl yürütme kavramları nelerdir tüm ayrıntılarıyla inceleyelim
İçindekiler
- Akıl yürütme nedir?
- Akıl yürütme kavramları: Akıl yürütme sistemleri nelerdir?
- Tümdengelim nedir?
- Tümdengelim örnekleri
- Tümevarım nedir?
- Tümevarım örnekleri
- Dışaçekim nedir?
- Dışaçekim örnekleri
- Analoji nedir?
- Analoji örnekleri
İlk olarak akıl yürütme aslında nedir
Mantık bir cins fikir disiplinidir Bu disiplinin temelini oluşturan en kıymetli kavramlardan bir tanesi de akıl yürütmedir En temel tarifiyle akıl yürütme belli bir durum hakkında bilinen bilgiler üzerine kurallar çerçevesinde düşünerek bilinmeyene yani yeni bilgilere ulaşmaktır Akıl yürütme muhakeme ve uslamlama üzere isimlerle de anılır
Akıl yürütme kavramları Akıl yürütme sistemleri nelerdir
Tümdengelim nedir
Dedüksiyon olarak da isimlendirilen tümdengelim klasik mantığın en çok başvurduğu akıl yürütme sistemlerinden bir adedidir Var olan bilgiler ya da olaylar üzerinden bilinmeyene yani yeni bilgilere ulaşma tekniğidir Genel bilgiler üzerine düşünülerek özel hakkında yeni fikirler ve kanılar üretilir
Tümdengelim örnekleri
- Tüm otomobiller dört tekerlidir Bugatti Chiron bir otomobildir öyleyse Bugatti Chiron dört tekerlidir
- Tüm balıklar denizde yaşar hamsi bir balıktır öyleyse hamsi denizde yaşar
- Tüm atletler idman yapar Ahmet bir sportmendir öyleyse Ahmet idman yapar
- Tüm beşerler ölümlüdür Sokrates bir insandır öyleyse Sokrates ölümlüdür
Tümevarım nedir
İndüksiyon olarak da isimlendirilen tümevarım var olan bilgiler ya da olaylar üzerinden bilinmeyene yani yeni bilgilere ulaşmak için kullanılan akıl yürütme tekniklerinden bir adedidir Tümdengelim metodundan farklı olarak tümevarım formülünde özel bilgiler üzerinden genel bilgilere ulaşılır Bu nedenle sonuçlar kesin değildir Gözlemlenen bilgiler üzerine tümevarım tekniği ile düşünerek gerçek sonuçlara ulaşmak mümkündür fakat gözlenmemiş bilgiler olduğu için çelişme yaşanması mümkündür
Tümevarım örnekleri
- Serçe güvercin ve karga uçar Serçe güvercin ve karga kuştur Öyleyse kuşlar uçar
- Bebekler yürüyemez Ahmet bir bebektir Öyleyse Ahmet yürüyemez
- Boncuk siyah bir kedidir Boncuk balık yer Öyleyse tüm siyah kediler balık yer
- Günler 24 saat sürer Salı bir gündür Öyleyse salı günü de 24 saattir
Tümevarım örneklerinden gördüğümüz üzere gözlemlenen bilgiler üzerinden yapılan kimi çıkarımlar hakikat olsa bile tüm siyah kedilerin balık yediği üzere özel bir bilgi üzerinden genele ulaşmak her vakit mümkün değildir Bu nedenle tümevarım yolu ile ulaşılan sonuçlar kesin değil ve elde edilen bilgiler muteber değildir
Dışaçekim nedir
Geriçıkarım olarak da isimlendirilen dışaçekim sıkıntı vakitlerde kullanılacak akıl yürütme prosedürlerinden bir adedidir Başka akıl yürütme metotları üzere var olan bilgiler ya da olaylar üzerinden bilinmeyene yani yeni bilgilere ulaşmak için kullanılır lakin başkalarından farklı olarak dışaçekim sisteminin uygulandığı durumlarda çoğu vakit eldeki bilgiler eksik ya da yetersizdir Bu nedenle dışaçekim metodu için en uygun açıklamaya ulaşma tekniği demek de mümkün
Dışaçekim örnekleri
Dışaçekim örneklerini öbür akıl yürütme yollarında olduğu üzere kesin cümlelerle vermek mümkün değil bu nedenle olaylar üzerinden açıklamak en doğrusu olacaktır Tıp dünyasının günümüzdeki kadar gelişmediği devirde tabipler hastanın paylaştığı ve muayene sırasında elde ettikleri bilgiler üzerine düşünüyor ve bu bilgilerin karşılığı olan en yanlışsız hastalığı bulmaya çalışıyorlardı
Dışaçekim formülünün en net görüldüğü örnek ise yargıçlardır Bir mahkemede her iki taraf da son derece muteber olduğunu iddia ettiği şahitler ve deliller sunarak kendisinin hatasız olduğunu söyler Hakim olay üzerine bulabildiği kadar çok bilgi bularak dışaçekim usulü ile düşünür ve en yanlışsız sonuca ulaşmaya çalışır
Filozof Charles Sanders Peirce a nazaran dışaçekim yolu bilimin temelini oluşturur Bilim insanları ellerinde birçok vakit yetersiz olan bilgiler üzerinden bir çıkarım yaparak bir adım ileri sarfiyatlar Zira ilerlemek için kimi şeyleri yanlışsız kabul etmek gerekir Bu usul kullanılarak gelişmeler yaşanır Hatta bir yanlışın yanlışsız kabul edilmesinin sonucu olarak apayrı bir gerçeğe ulaşılabilir Yani bilimin temelinde dışaçekim akıl yürütme prosedürünün olduğunu söylemek nitekim de mümkün
Analoji nedir
Analoji tümdengelim tümevarım ve dışaçekim üzere tüm akıl yürütme prosedürlerinin vakit zaman bir ortada kullanılabildiği akıl yürütme formüllerinden bir adedidir Öbür akıl yürütme sistemleri üzere var olan bilgiler ya da olaylar üzerinden bilinmeyene yani yeni bilgilere ulaşmak için kullanılır lakin başkalarından farklı olarak odak noktası iki şey ortasındaki benzerliktir Genele değil ikili ortasındaki benzerliklere odaklanır
Analoji örnekleri
Analoji akıl yürütme formülü birçok vakit uzay üzere bilinmezlerle dolu bir alanda çalışan bilim insanları tarafından uygulanır Örneğin Dünya da atmosfer vardır ve canlı hayat vardır Mars ta atmosfer var Öyleyse Mars ta da canlı hayat vardır Bu cins bir akıl yürütme ile bazı ön kabuller uygulanır ve incelemeler bu formda yapılır Maksat kesin bir sonuca ulaşmak değil sadece ihtimalleri göz önüne almaktır
Günlük hayatta da analoji örnekleri görüyoruz Örneğin Aslan Ahmet ya da melek üzere bayan dediğimiz vakit aslan ile Ahmet ve melek ile o bayan ortasındaki özelliklerin ne kadar emsal olduğundan bahsediyoruz Örneğin ormanda dolaşırken bir meyve gördünüz ve onun daha evvel gördüğünüz bir meyveye benzediğini düşündünüz Daha evvel gördüğünüz meyvenin zararsız olduğunu bildiğiniz için yeni gördüğünüz meyvenin de zararsız olduğu ön kabulu ile onu yersiniz Bu cins örnekleri çoğaltmak mümkün
Elimizdeki sonlu bilgiler üzerinden bilinmezi çözmemize yardımcı olan tümdengelim tümevarım dışaçekim ve analoji üzere akıl yürütme kavramları nelerdir sorusunu yanıtlayarak bu teknikleri daha düzgün anlayabileceğiniz örnekleri paylaştık Bahis hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz