Bir orman seyahatinde yaptığınız yürüyüş sırasında küçük, şirin bir sansara denk geldiğiniz vakit onun bu tatlı duruşuna aldanıp sevmeye çalışırsanız muhtemelen hayatınıza o el olmadan devam etmek zorunda kalırsınız. Evet, sansarlar etçil ve son derece yabanî havvanlardır. Zaman vakit meyvelerle de beslenirler ancak genel olarak yedikleri şeyler, kendilerinden daha küçük olan göğüslü hayvanlardır.
Sansarlar hakkında pek bilgi sahibi olmayabilirsiniz zira ülkemizde bu canlılardan pek yok. Lakin kendileri binlerce yıl evvel ortaya çıkmış bir cins oldukları için bugün dünyanın pek çok noktasında, farklı yoğunluklarda bulunmaktadırlar. Genel olarak yalnız yaşayan bu canlılar, doğum sırasında pek çok yavru doğurabilirler. Gelin sansarlar hakkındaki enteresan bilgilere bakalım ve bu canlıları biraz daha yakından tanımaya çalışalım.
Sansarlar hakkındaki farklı bilgiler:
Dünyanın her yerinde sansarlarla karşılaşmak mümkün:
Sansarların büyük kısmı Kuzey Amerika’da yaşamaktadır. Kanada, Amerika Birleşik Devletleri ile Avrupa ve Asya ülkelerinin neredeyse hepsinde sansarlarla karşılaşmak mümkün. Bu canlılar birçok vakit taygalarda, iğne yapraklı ormanlarda ve yaprak döken ormanlarda yaşamaktadırlar. Bazen kent yapılanmasına bağlı olarak, örneğin orman kıyısındaki kasabalarda, kent hayatına girerek beşerlerle karşılaşabilirler. Bulundukları coğrafyaya bağlı olarak fundalık ve çayırlık topraklarda de yaşayabilirler.
Binlerce yıl evvel ortaya çıkmış olan sansarların farklı tipleri vardır:
Birazdan boyutlarından bahsedeceğimiz sansarlar üzere küçük canlıların yeni ortaya çıkmış bir canlı tipi olduğunu düşünebilirsiniz. Lakin kendileri binlerce yıldır aramızdalar. Örneğin çam sansarı çeşidinin milattan evvel 10.500 yılında yaşanmış son buzul çağında ortaya çıktığı düşünülüyor. Avrupa’da yayılmalarının ise milattan evvel 4 binli yıllarda gerçekleştiği kestirim ediliyor. Bu kadar uzun müddettir bu kadar farklı bölgede yaşayan sansarların yaşadıkları coğrafyalara nazaran evrimleşmiş tipleri şu biçimde;
- Amerikan sansarı
- Newfoundland çam sansarı
- Sarı boğazlı sansarı
- Kayın sansarı
- Nilgiri sansarı
- Avrupa çam sansarı
- Japon sansarı
Sansarlar küçük ve hafif, bu nedenle de son derece çevik canlılardır:
Eğer daha evvel araştırma yapmadıysanız sansar denilince pek çok kişinin aklına panter boyutlarında bir canlı geliyor. Aslında sansarlar 35 – 43 cm ortasında bir canlı cinsidir. Kuyrukları bazen 27 cm kadar uzayabilir. Tartıları en fazla 2 kilogramdır. Üflesen uçacak üzere görünen bu boyut özellikleri sayesinde sansarlar son derece çevik hareketler yaparlar. Böylelikle hem avlarını kolaylıkla yakalarlar hem de avcılarından basitçe kaçmayı başarırlar. Yani olumsuz üzere görünen bu durumu avantaja çevirmeyi bilirler.
Bazen meyve yeseler bile sansarların beslenme tertibinin büyük bir kısmını et oluşturur:
Sansarların evrimsel süreç sonunda bu kadar çevik canlılar haline gelmelerinin büyük bir nedeni etçil olmalarıdır. Sinsice avına sokulan sansar, süratle üzerine atlar ve sağlam pençeleriyle avını tutarak keskin dişleriyle işini bitirir. Sansarlar yaşadıkları bölgeye bağlı olarak sincapları, tarla farelerini, farklı fare çeşitlerini, tavşanları ve balıkları avlarlar. Bazen böcek ve yumurta yedikleri de görülmüştür. Enteresan olan orta sıra meyve, çoğunlukla çilek yemeleridir. O kadar et üstüne düzgün bir tatlı hoş gidiyor olsa gerek.
Sansarlar yalnız yaşayan canlılardır, kimi çeşitlerin çok eşli olduğu görülmüştür:
Sansarlar, sürü hayvanı değildirler. Hatta bir aileleri bile olmaz. Sansarlar yalnız hayvanlardır. Her yıl Temmuz, Ağustos aylarında yaşanan çiftleşme devrinde dişi ve erkek sansar bir ortaya gelir ve çiftleşir. 8 aylık gebelik sonunda kör ve tüysüz 2 ile 5 ortasında yavru doğar. Sansarlar aile kurmadıkları için çok eşli olarak yaşarlar. Cinsin hem erkek hem de dişi üyelerinin birden fazla partneri olduğu durumlar görülmüştür.
Karanlığı seven sansarların hareketli bir gece hayatı vardır:
Özellikle çam sansarı tipinin üyelerinin gece vaktinde, hatta Ay’ın bile olmadığı karanlık gecelerde çok daha etkin oldukları görülmüştür. Terk edilmiş kuş yuvalarında, sincap yuvalarında, kaya yarıklarında ve ağaç kovuklarında yaşarlar. Kış aylarını atlatmak için yer altına yuva yaparlar ya da hazır yapılmış bir yuvaya çöreklenirler. Yuvayı sahiplenen sansar, av yoğunluğuna nazaran kendine bir menzil alanı belirler. Bu alanı anal ve abdominal koku bezlerinden salgıladığı sıvılarla işaretler.
Sansarların içinde bulundukları ekosisteme büyük katkısı vardır:
Tüm canlılar üzere sansarlar da içinde bulundukları ekosistemin ayrılmaz bir kesimi halindedirler. Hem av hem de avcı olarak bu sistemin devam etmesini sağlayan sansarların en büyük katkısı, yedikleri meyvelerdir. Sansarlar, bir meyve yedikten sonra bir kısmını sindirir geri kalan kısmını dışkıyla bırakırlar. İşte bu dışkıyla etrafa yayılan meyvenin tohumları sayesinde bitki florası da gelişmiş olur.
ABD’de ya da Orta Avrupa’da yaşıyorsanız sigortanıza sansar hasarı hususunu ekletin:
Sansarların yaşadıkları bölgenin kent yapısına nazaran bazen beşerlerle karşılaştıklarını söylemiştik. Amerika Birleşik Devletleri’nde ve Orta Avrupa’da yaşayanlar için ise durum biraz daha karmaşık. Zira bu bölgelerde sansarlar, yuva bulmak için sık sık park edilmiş otomobillerin içine girerler ve tüm döşemeyi paramparça ederek kendilerine bir yuva yaparlar. Bu ülkelerde yapılan otomobil sigortalarında sansar ve gibisi hayvanların verdiği hasara karşı özel hususlar eklenmektedir. Aklınızda bulunsun.
Nokia markasının ismi bir sansar çeşidinden geliyor:
Bir periyodun efsane cep telefonu markası Nokia’yı hepiniz bilirsiniz. Pekala bu ismin manası ne hiç düşündünüz mü? 1865 yılında Finlandiya’da kurulmuş olan Nokia markasının ismi, bölgedeki Nokianvirta ırmağı üzerinde yaşayan bir sansar çeşidinden geliyor. Neden bu ismi aldığı ise kesin olarak bilinmiyor.
Sansanların kürkleri çok kıymetli ve maalesef sonları bu yüzden gelecek üzere görünüyor:
Dünya Tabiat ve Doğal Kaynakları Muhafaza Birliği bilgilerine nazaran şu an için sansarların soyunun tükenmesi üzere bir tehlike kelam konusu değil. Ancak pek fazla doğal avcısı olmayan sansarların belası biziz. Sansarların habitatını yok etmemizin yanı sıra bu canlılar o kadar çok avlanıyorlar ki en büyük kaybı bu yüzden veriyorlar. Sansar kürkü tarih boyunca çok sevilmiştir zira son derece kalın ve güçlüdür.
Küçücük boyutlarına ve şirin yüzlerine aldanmamanız gereken sansarlar hakkındaki değişik bilgilerden bahsederek bu sıra dışı canlıları biraz daha yakından tanımaya çalıştık. Sansarlar hakkındaki fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.