REM dışı uyku derin ve yüzeysel olarak ikiye ayrılır. Derin REM dışı uykuda uyanmak epey zordur ve bireylerin korkarak uykudan uyandıkları Gece Terörü ismi verilen hastalık derin REM dışı uyku sırasında ortaya çıkar.
Uyku terörü olarak da bilinen bu hastalık her yaşta ortaya çıkabilir. Bu hastalık sağlıklı bir uyku uyumanıza mani olur ve olağandışı uyku bozuklukları ortasında yer alır.
Gece terörü nedir?
Daha çok çocuklarda görülen uyku terörü bazen yetişkinlerde de görülen bir hastalıktır. Derin uyku halindeyken görülen gece terörü şahsa kaygı, süratli soluk alıp verme, çığlık ve ağlayarak uyanma üzere zorluklar çektirir.
Bu uyku bozukluğu birkaç saniye ila birkaç dakika sürebilir. Ergenlik çağından sonra azalmaya başlayan uyku terörü (parasomnia), uyurgezerlik ve uyku felci olarak da kendini gösterebilir. Gece terörü isminden ötürü da ürkütücü bir hastalık olarak görülse de tedavisi mümkün olan bir uyku bozukluğudur.
Gece terörünün nedenleri nelerdir?
Parasomnia olarak da isimlendirilen gece terörü uyku sırasında istenmeyen bir davranış olarak ortaya çıkar. Tam olarak nedenleri bilinmese de belirli başlı nedenlere dayandırılan bu hastalığın solum problemleri, ruhsal meseleler ve bir başka faktörler sebebiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Nefes alma problemleri yaşayan bireyler uyku terörü daha yüksek oranda görülmektedir ve nefes almak için uyku sırasında daha fazla uğraş gösteren bireylerin hastalığı tetiklenmektedir. Depresyon, anksiyete bozukluğu, bipolar bozukluk üzere ruhsal problemleri olan yetişkin şahıslarda de gece terörüne rastlanabilir.
Gece teröründe hangi faktörler rol oynar?
- Anestezi
- Yorgunluk
- Antidepresanlar
- Ağır ateşle geçirilen hastalıklar
- Alkol
- Madde kullanımı
- Stres bozuklukları
- Uyku apnesi
- Uyku bozuklukları
Şimdi de gece terörünün belirtilerine bakalım:
Uyku terörünün belirtileri kişinin karakterine nazaran farklılıklar gösterebilir. Uyku sırasında atak geçiren kişi birdenbire uyanabilir ve her şeyi hatırlayabilir ya da uykudan uyanamayarak iniltili bir halde uykuya devam etmek zorunda kalabilir.
Uyku terörü ekseriyetle gece derin uykuda görülür. Çocuklarda görüldüğünde çocuklar çoklukla bu durum hakkında bir şey hatırlamasa da yetişkinler daha şuurlu bir biçimde hareket edebilir. Gece terörü, uyurgezerliğe de neden olmaktadır.
- Uykudan kalkamama,
- Sırılsıklam uykudan uyanma,
- Göz bebeklerinin büyümesi,
- Kalp atışlarında artış,
- Sık sık nefes alıp verme,
- Çığlık atarak uykudan kalkma,
- Yatakta hiç bir şey hatırlamadan oturma,
- Etrafa yumruk ve tekme atma
gibi belirtliler sıralanabilir. Bu belirtilere siz ya da çocuğunuz sahipseniz muayene olmanız önerilir.
Gece terörünün tanısı nasıl konur?
Yetişkinlerde bu hastalığı teşhis etmek sıkıntı olsa da kişi uykudan yorgun ve halsiz bir biçimde uyanıyorsa doktora başvurması önerilmektedir. Uyku terörü ve öbür uyku sorunlarıyla karşılaşan bireylerin uyandıktan sonra hayallerini ya da uykularını not etmeleri önerilir.
Bu sayede hekim hastalığı daha kolay bir halde teşhis edebilir. Alkol kullanımı, gerilimli ortamlarda çalışmak ya da bulunmak, ruhsal hastalıklar ya da nefes meseleleri olup olmadığı da ayrıntılı bir halde açıklanmalıdır.
Uyku testi ile teşhis konabilir mi?
Uyku kalitesini etkileyen bu hastalık bazen tıbbi ortamlarda, uyku laboratuvarı üzere, teşhis edilebilir. Birebir vakitte bu hastalığın epilepsi üzere hastalıklardan net bir formda ayrılması gerekmektedir. Bunun için de uyku testi yapılmalıdır. Bu test içerisinde EEG, EOG ve EMG’den yararlanılır. Hastanın kanına ve kalp işlevlerine da bakılması gerekir.
Uykunun farklı evrelerine bakılması gerektiğinden uyku süreci belli dilimlere bölünür ve ayrıntılı bir biçimde incelenir. Bu uyku dilimlerinde epilepsi ataklarına rastlanmazsa gece terörü tanısı konulabilir.
Gece terörü nasıl tedavi edilir?
Yetişkinlik periyodunda çocukluk periyodundan daha seyrek bir halde karşımıza çıkan uyku terörü, yaş arttıkça azalır. Çocukluk periyodunda görülen ataklar nezaret eşliğinde tedaviye gerek kalmadan atlatılabilir. Ama çocuğun uykusunu sıklıkla bölen ataklar yetişkinlikte de geçmiyorsa bir terapistten yardım alınmalı ya da uyku uzmanına danışılmalıdır.
Birçok sıkıntıyla karşılaşıyoruz ve bu meseleler ruhsal hastalıklar olarak karşımıza çıkabiliyor. Ruhsal hastalık olarak karşımıza çıkan sebepler uyku terörü ataklarını artırırken bu hastalığın nedenleri ayrıntılı bir biçimde araştırılmalı ve ortadan kaldırılmalıdır. Ruhsal hastalıklar da terapi yöntemiyle ya da ilaç tedavisiyle düzeltilmektedir.
Her gün tıpkı saatte atak geçiren bireyin ataktan evvel uyandırılması da gece terörünü geçirmenin süreksiz bir yoludur. Ama atak sürecinde bireylerin uyandırılması hakikat değildir. Bunun ayrımı güzel bir formda yapılmalıdır. Atak geçiren bireylerin gündüz uykularına yatması ya da tertipli bir uyku saati belirlenmesi de değerli bir tedavi usulüdür.
İlaç tedavisine bakılacak olursa çocukluk devrinde gece terörü sıkıntısını çözmek için bu yol çok fazla tercih edilmez. Yetişkin hastalarda ise antidepresanların kullanımı bazen tesirli bir metot olarak karşımıza çıkabilir. Her hastada kullanılmasa da ilaç tedavisi de tercih edilen tekniklerden biridir. Siz de bu üzere meseleleri yaşıyorsanız kısa bir mühlet içerisinde doktora müracaatınızı öneririz.