Osmanlı İmparatorluğu’nun en büyük padişahlarından biri olan II. Mehmed’e Fatih unvanını kazandıran İstanbul fethi dünya için de son derece değerlidir. Bir çağ kapanıp yeni bir çağ açılmakla kalmamış, doğuda Hristiyanlığın son kalesi olan Bizans yani Doğu Roma İmparatorluğu da ortadan kalkmıştır. Bu nedenle fetih sırasında Giovanni Giustiniani üzere pek çok batılı asker ve kumandan da Bizans’ın yanında gayret etmiştir.
Giovanni Giustiniani ismi değerli zira kendisi Cenevizli yani Bizans ile alakası yok. Lakin Bizans imparatorunun yardım talebine karşılık vermiş ve kendi parasıyla tuttuğu yüzlerce asker ile İstanbul’u savunmaya gelmiştir. Gariptir, askerlerimize hayli şiddetli bir savaş yaşatan bu isim tıpkı vakitte fethin muvaffakiyete ulaşmasına da bir halde vesile olmuştur. Gelin Giovanni Giustiniani kimdir yakından bakalım ve İstanbul’un fethi sırasında nasıl bir rol oynadığını görelim.
Giovanni Giustiniani kimdir?
Tam olarak bilinmemekle birlikte kestirimlere nazaran Giovanni Giustiniani, tam ismiyle Giovanni Giustiniani Longo 1418 yılında periyodun Ceneviz Cumhuriyeti’nin Cenova kentinde dünyaya geldi. Ceneviz’in önde gelen isimlerinden ünlü Doria ailesinin bir üyesidir. Başarılı bir asker, hürmet duyulan bir kumandan ve uğruna canını feda edecek adamları olan bir başkandı.
Giovanni Giustiniani hayatı boyunca ülkesi için denizci olarak vazife yapmış ve sayısız savaşa katılmıştır. Yazgısı ise 6 Nisan 1453 tarihinde başlayan ve 29 Mayıs 1453 günü tamamlanan Osmanlı İmparatorluğu’nun Bizans’ın yani Doğu Roma İmparatorluğu’nun başşehri İstanbul’u kuşatması sırasında farklı bir noktaya gelmiştir.
XI. Konstantinos yardım istiyor:
Osmanlı sultanı II. Mehmed’i hepimiz biliyoruz. Genç yaşta tahta çıkan ve devrinin en büyük dehalarından biri olan sultanın en büyük maksadı artık doğuda Hristiyanlığın son kalesi olan Bizans yani Doğu Roma İmparatorluğu’nun başşehri İstanbul’u ele geçirmekti. Sayısız plan, sayısız hazırlık yapıldı. Sonunda 6 Nisan 1453 günü İstanbul, o dönemki ismiyle Konstantinopolis kuşatması başladı.
İstanbul kuşatması aslında sırf bir formaliteydi zira esasen Bizans uzun vakittir Osmanlı akıncıları tarafından bitik bir hale getirilmişti. Askerleri, parası hatta yemeği bile azdı. Ufak bir kaleye hapsolmuş ve artık gücü tükenmiş olan Bizans imparatoru XI. Konstantinos’un yardım istemekten öbür devası kalmamıştı. Osmanlı’nın gücünden korkan batı, göz nazaran göre gelen kuşatmaya karşı XI. Konstantinos’a pek yardım etmedi. Bir isim hariç, Giovanni Giustiniani.
Giovanni Giustiniani Konstantinopolis’e gidiyor:
Giovanni Giustiniani, Bizans imparatoru XI. Konstantinos’un yardım talebini duyunca çabucak harekete geçti. Ceneviz devletinden tek kuruş yardım almadan kendi parasıyla tam 700 asker ve bunları taşıyacak gemiler topladı. Ceneviz’den yola çıkarak kuşatmadan evvel 29 Ocak 1453 tarihinde Konstantinopolis’e geldi. Bu durum bizim için pek de uygun olmadı.
Giovanni Giustiniani tam bir askeri dehaydı ve askerlik hayatı boyunca kıymetli deneyimler kazanmıştı. Kuşatma taktiklerini, kale savunmasının nasıl güçlendirileceğini ve en değerlisi denizi çok yeterli biliyordu. Kuşatma başlamadan evvel İstanbul’da geçirdiği birkaç ay içinde güçlü bir savunma hazırladı. O olmasa tahminen İstanbul’un fethi çok daha kısa sürecekti.
Şiddetli kuşatma günleri:
Savaşların, bilhassa de kuşatmaların çok katmanlı ve karmaşık bir taktiksel yapısı vardır. Giovanni Giustiniani yeterli bir kumandan olabilir lakin karşısındaki de tarihinin en güçlü periyodunu yaşayan Osmanlı ordusu, başındaki isim ise II. Mehmed’di. Kuşatmanın resmen başladığı 6 Nisan 1453 gününden sonra yaşananlar herkes için zordu.
II. Mehmed bilinen kuşatma taktikleri ile işe başladı lakin savunma güçlüydü. Gerçi o da zati bunu düşünmüştü ve dev savaş toplarıyla Bizans duvarlarını dövmeye başladı. Gemilerin karadan yürütülmesi ve daha kaç değerli taktik ile Bizans surları günden güne zayıflatılarak sonunda Osmanlı askeri içeri girdi.
İki taraf artık yüz yüze gelmişti, toplar değil kılıçlar konuşuyordu ve İstanbul ya bizim olacak ya da bizim olacaktı. Fakat karşımızdaki Giovanni Giustiniani hiç de hafife alınacak üzere değildi. Paralı askerleri bile başkanlarına olan bağlılıkları nedeniyle güya öz vatanlarını savunuyor üzere savaşıyorlardı.
Giovanni Giustiniani ve beraberindeki 700 kişilik kümesi küçük görünebilir fakat bunların her biri profesyonel askerdi ve hayatları boyunca sayısız savaşa katılmışlardı. Daha da berbatı son derece acımasızdılar ve karşılarındaki Türk askerlerini öldürmenin onlara cennetin kapısını açacağına inanıyorlardı. Onların asıl bağlılıklarının lidelerine olması onları güçlü kıldığı üzere güçsüz de kılıyordu lakin onlar şimdi bunu bilmiyordu.
Giovanni Giustiniani yaralanıyor:
29 Mayıs 1453 günü yani kuşatmanın son günü, Giovanni Giustiniani yaralandı. Tam olarak nasıl olduğu bilinmiyor lakin ya şarapnel modülü ile ya okla vurularak ya da gürz darbesi ile yaralandığı iddia ediliyor. Yaralansın ne olacak diye düşünebilirsiniz fakat unutmayın, askerlerinin tek bağlılığı liderlerineydi. Giovanni Giustiniani’nin yaralanarak cephe gerisine taşınması ile birlikte ortalık karıştı.
Başkanlarını yanlarında göremeyen askerler bir anda nizamlarını bozdular. Öldüğü haberleri ise tüm savunma sınırının yıkılmasına neden oldu. II. Mehmed süratle bu durumu fark etti ve tüm askerleri dağılan savunma sınırının olduğu bölgeye gönderdi. Sonucu biliyoruz; 29 Mayıs 1453 günü Konstantinopolis düştü, İstanbul fethedildi ve II. Mehmed, Fatih Sultan Mehmet oldu.
Giovanni Giustiniani’ye ne oldu?
Giovanni Giustiniani epeyce ağır bir biçimde yaralanmıştı. Yanına alabildiği kadar askerini alıp en yakın gemiye bindi ve İstanbul’dan uzaklaştı. En yakında bulunan inançlı bir liman olan Sakız Adası’na demir attı. Adaya vardıktan sonraki birkaç gün içinde de ağır yaraları nedeniyle öldü ve Sakız Adası’na gömüldü. 1881 yılında yaşanan bir sarsıntıda Giovanni Giustiniani’nin mezarı kayboldu.
Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u kuşattığı sırada Osmanlı’ya karşı çaba eden kumandan Giovanni Giustiniani kimdir sorusunu yanıtladık ve Giovanni Giustiniani isminin İstanbul kuşatması sırasında yaptıklarından bahsettik. Savaşlar garip vakitlerdir, Giovanni Giustiniani hem kuşatmanın müddetini uzatmış hem de yaralanarak kuşatmanın zafere ulaşmasına neden olmuştur. Fikirlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.